Μ
ία από τις βασικές αιτίες φτώχειας στην Ελλάδα είναι το διαρκές έλλειμμα του ισοζυγίου των συναλλαγών μας με το εξωτερικό. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, όπως ονομάζεται, είναι το καθαρό ποσό των χρημάτων που φεύγουν κάθε χρόνο εκτός χώρας για τις εισαγωγές, αν από αυτό αφαιρεθεί το ποσό που έρχεται στη χώρα από τις εξαγωγές και τον τουρισμόΚάθε χρόνο, λοιπόν, εμείς χάνουμε χρήμα. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης αυτό δεν είναι πρόβλημα διότι η Ε.Ε. ουσιαστικά ευνοείται από αυτό το έλλειμμα. Μας παίρνουν το χρήμα. Εμείς έχουμε έλλειμμα, οι άλλες χώρες πλεόνασμα, εμείς εισάγουμε από αυτές περισσότερα από όσα τους εξάγουμε, οπότε είναι αδιάφοροι για το πρόβλημά μας, αν όχι και ευχαριστημένοι.
Το περίεργο είναι ότι, ενώ για τους ξένους αυτό το έλλειμμα είναι αδιάφορο, για τους Ελληνες πολιτικούς και οικονομολόγους θα έπρεπε να είναι πρώτη προτεραιότητα. Δεν είναι ίσως γιατί θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν και πολλά πράγματα, αφού οι Ελληνες επιχειρηματίες, αντί να παράγουν και να πουλάνε στην εγχώρια αγορά προϊόντα και υπηρεσίες, οι περισσότεροι ασχολούνται με την εστίαση, τα καφέ, τα μπαρ κ.λπ.
Ωστόσο είναι πολλά αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν για να παράγουμε πιο οργανωμένα και να εξάγουμε περισσότερα σε πολλούς τομείς, όπως τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα, μέταλλα, μηχανήματα κ.ο.κ., και αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές των κυβερνήσεων που θα έπρεπε να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται, αλλά ούτε σχεδιάζονται, ούτε εφαρμόζονται.
Η τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής, η οργάνωση του μάρκετινγκ και των εξαγωγών θα ήταν μέρος αυτών των πολιτικών και υποχρέωση των κυβερνήσεων.
Τέλος πάντων, το ζήτημα είναι ότι η χώρα έχει μεγάλο έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές και ευτυχώς που έχουμε και τον τουρισμό που μας σώζει.
Σύμφωνα με τον οίκο Fitch Solutions, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας αναμένεται να διευρυνθεί από 6,7% του ΑΕΠ το 2021 σε 7,3% το 2022 (σε σύγκριση με προηγούμενη πρόβλεψη 5,7%) προτού μειωθεί στο 6,4% το 2023 (προηγουμένως 5,5%).
Όπως επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης, οι νέες προβλέψεις συνάδουν με τις αναθεωρήσεις των ιστορικών στοιχείων που έδειξαν μεγαλύτερο έλλειμμα το 2021 απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως (12,3 δισ. ευρώ σε σύγκριση με 10,8 δισ. προηγουμένως), παράλληλα με τη συνεχιζόμενη αύξηση του λογαριασμού των εισαγωγών το 2022. «Τα αδύναμα στοιχεία του γ’ τριμήνου μάς οδήγησαν να μειώσουμε τις προβλέψεις μας για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για το 2022 από 6,6% σε 5,0%, αυξάνοντας περαιτέρω το προβλεπόμενο έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ», προσθέτει η Fitch Solutions και συμπληρώνει: «Τα κέρδη από τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ζωτικής σημασίας τουριστικής βιομηχανίας της Ελλάδας αντισταθμίστηκαν από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τον παγκόσμιο πληθωρισμό που αυξάνουν τις τιμές των εισαγωγών».
Σε αυτό το πλαίσιο, «αναμένουμε ότι η άμβλυνση της ζήτησης για εισαγωγές εκτός ενέργειας θα διευκολύνει μια ελαφρά μείωση του εμπορικού ελλείμματος αγαθών το 2023. Ωστόσο, η αύξηση των εξαγωγών (υπηρεσίες) θα εξασθενήσει το 2023, καθώς η ευρωπαϊκή ύφεση θα ανακόψει τη ζήτηση για ταξίδια», σημειώνει η Fitch Solutions.
Όσον αφορά τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, οι οποίες παράγουν εδώ θέσεις εργασίας και αφήνουν εισόδημα, αλλά συνήθως τα κέρδη μεταφέρονται κατευθείαν στο εξωτερικό, η Fitch Solutions εκφράζει κάποιους προβληματισμούς: «Οι εισροές Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) στην Ελλάδα θα εξασθενήσουν το 2023, καθώς η περιφερειακή αβεβαιότητα επιβαρύνει το κλίμα. Η Ελλάδα διατηρεί τη μεγαλύτερη αρνητική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (NIIP) σε σχέση με το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, στο -155,7% το β’ τρίμηνο του 2022», αναφέρει επίσης ο οίκος.
Σύμφωνα με τη Fitch Solutions, οι εισροές ΑΞΕ έχουν σημειώσει σημαντική άνοδο από το 2019, μετά την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας, ενώ το σκηνικό βελτιώθηκε περαιτέρω το 2021. Ωστόσο, οι εισροές άρχισαν να μετριάζονται το 2022, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδείνωσε το οικονομικό κλίμα. «Αν και αναμένουμε νέα μείωση των ξένων επενδύσεων το 2023, αυτή πιθανότατα θα είναι ήπιου εύρους και θα ενέχει περιορισμένους κινδύνους για την εξωτερική θέση της Ελλάδας. Η πλειονότητα των εξωτερικών υποχρεώσεων της Ελλάδας είναι σε ευρώ και σταθμίζεται με χαμηλά επιτόκια εξαιτίας των πιστωτών της, γεγονός που μετριάζει περαιτέρω τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους», καταλήγει η Fitch Solutions.
Και οι δύο αυτοί δείκτες της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών που δείχνει ότι κάθε χρόνο ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ φεύγει από δω και το χρήμα μέσα στη χώρα περιορίζεται, αλλά και ο δείκτης ξένων άμεσων επενδύσεων, οι οποίες είναι πολύ χαμηλές σε σχέση με το ΑΕΠ μας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι δείκτες που πρέπει η κυβέρνηση να λάβει σοβαρά υπόψη της και να προσπαθήσει να διαμορφώσει κάποιες πολιτικές τόνωσης της ελληνικής παραγωγής.
Πολιτικές φορολογικές, πολιτικές που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ακριβής ενέργειας η οποία μειώνει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής, πολιτικές που θα βοηθούν τόσο την παραγωγή όσο και τις εξαγωγές. Και παράλληλα να φροντίσει για όσες μεταρρυθμίσεις έχουν μείνει πίσω και πρέπει οπωσδήποτε να επιταχυνθούν για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και να έρθουν σοβαρές άμεσες ξένες επενδύσεις, με πρώτες και πιο αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη.
Η κατάσταση στη Δικαιοσύνη, σε συνδυασμό με τους νόμους που σχετίζονται με την πολεοδομία, το περιβάλλον, την αρχαιολογία, αλλά και η αδιανόητη γραφειοκρατία είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια για τις ξένες επενδύσεις και φυσικά για τους Ελληνες επιχειρηματίες. Με λίγα λόγια, όσον αφορά τις μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις που θα απογείωναν την ελληνική οικονομία, όλοι σκέφτονται «πού να μπλέκεις με το Ελληνικό Δημόσιο, άσ’ το καλύτερα» και έτσι ανοίγουν καφέ, μπαρ και… νυχάδικα!
Το περίεργο είναι ότι, ενώ για τους ξένους αυτό το έλλειμμα είναι αδιάφορο, για τους Ελληνες πολιτικούς και οικονομολόγους θα έπρεπε να είναι πρώτη προτεραιότητα. Δεν είναι ίσως γιατί θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν και πολλά πράγματα, αφού οι Ελληνες επιχειρηματίες, αντί να παράγουν και να πουλάνε στην εγχώρια αγορά προϊόντα και υπηρεσίες, οι περισσότεροι ασχολούνται με την εστίαση, τα καφέ, τα μπαρ κ.λπ.
Ωστόσο είναι πολλά αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν για να παράγουμε πιο οργανωμένα και να εξάγουμε περισσότερα σε πολλούς τομείς, όπως τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα, μέταλλα, μηχανήματα κ.ο.κ., και αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές των κυβερνήσεων που θα έπρεπε να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται, αλλά ούτε σχεδιάζονται, ούτε εφαρμόζονται.
Η τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής, η οργάνωση του μάρκετινγκ και των εξαγωγών θα ήταν μέρος αυτών των πολιτικών και υποχρέωση των κυβερνήσεων.
Τέλος πάντων, το ζήτημα είναι ότι η χώρα έχει μεγάλο έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές και ευτυχώς που έχουμε και τον τουρισμό που μας σώζει.
Σύμφωνα με τον οίκο Fitch Solutions, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας αναμένεται να διευρυνθεί από 6,7% του ΑΕΠ το 2021 σε 7,3% το 2022 (σε σύγκριση με προηγούμενη πρόβλεψη 5,7%) προτού μειωθεί στο 6,4% το 2023 (προηγουμένως 5,5%).
Όπως επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης, οι νέες προβλέψεις συνάδουν με τις αναθεωρήσεις των ιστορικών στοιχείων που έδειξαν μεγαλύτερο έλλειμμα το 2021 απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως (12,3 δισ. ευρώ σε σύγκριση με 10,8 δισ. προηγουμένως), παράλληλα με τη συνεχιζόμενη αύξηση του λογαριασμού των εισαγωγών το 2022. «Τα αδύναμα στοιχεία του γ’ τριμήνου μάς οδήγησαν να μειώσουμε τις προβλέψεις μας για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για το 2022 από 6,6% σε 5,0%, αυξάνοντας περαιτέρω το προβλεπόμενο έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ», προσθέτει η Fitch Solutions και συμπληρώνει: «Τα κέρδη από τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ζωτικής σημασίας τουριστικής βιομηχανίας της Ελλάδας αντισταθμίστηκαν από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τον παγκόσμιο πληθωρισμό που αυξάνουν τις τιμές των εισαγωγών».
Σε αυτό το πλαίσιο, «αναμένουμε ότι η άμβλυνση της ζήτησης για εισαγωγές εκτός ενέργειας θα διευκολύνει μια ελαφρά μείωση του εμπορικού ελλείμματος αγαθών το 2023. Ωστόσο, η αύξηση των εξαγωγών (υπηρεσίες) θα εξασθενήσει το 2023, καθώς η ευρωπαϊκή ύφεση θα ανακόψει τη ζήτηση για ταξίδια», σημειώνει η Fitch Solutions.
Όσον αφορά τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, οι οποίες παράγουν εδώ θέσεις εργασίας και αφήνουν εισόδημα, αλλά συνήθως τα κέρδη μεταφέρονται κατευθείαν στο εξωτερικό, η Fitch Solutions εκφράζει κάποιους προβληματισμούς: «Οι εισροές Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) στην Ελλάδα θα εξασθενήσουν το 2023, καθώς η περιφερειακή αβεβαιότητα επιβαρύνει το κλίμα. Η Ελλάδα διατηρεί τη μεγαλύτερη αρνητική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (NIIP) σε σχέση με το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, στο -155,7% το β’ τρίμηνο του 2022», αναφέρει επίσης ο οίκος.
Σύμφωνα με τη Fitch Solutions, οι εισροές ΑΞΕ έχουν σημειώσει σημαντική άνοδο από το 2019, μετά την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας, ενώ το σκηνικό βελτιώθηκε περαιτέρω το 2021. Ωστόσο, οι εισροές άρχισαν να μετριάζονται το 2022, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδείνωσε το οικονομικό κλίμα. «Αν και αναμένουμε νέα μείωση των ξένων επενδύσεων το 2023, αυτή πιθανότατα θα είναι ήπιου εύρους και θα ενέχει περιορισμένους κινδύνους για την εξωτερική θέση της Ελλάδας. Η πλειονότητα των εξωτερικών υποχρεώσεων της Ελλάδας είναι σε ευρώ και σταθμίζεται με χαμηλά επιτόκια εξαιτίας των πιστωτών της, γεγονός που μετριάζει περαιτέρω τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους», καταλήγει η Fitch Solutions.
Και οι δύο αυτοί δείκτες της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών που δείχνει ότι κάθε χρόνο ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ φεύγει από δω και το χρήμα μέσα στη χώρα περιορίζεται, αλλά και ο δείκτης ξένων άμεσων επενδύσεων, οι οποίες είναι πολύ χαμηλές σε σχέση με το ΑΕΠ μας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι δείκτες που πρέπει η κυβέρνηση να λάβει σοβαρά υπόψη της και να προσπαθήσει να διαμορφώσει κάποιες πολιτικές τόνωσης της ελληνικής παραγωγής.
Πολιτικές φορολογικές, πολιτικές που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ακριβής ενέργειας η οποία μειώνει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής, πολιτικές που θα βοηθούν τόσο την παραγωγή όσο και τις εξαγωγές. Και παράλληλα να φροντίσει για όσες μεταρρυθμίσεις έχουν μείνει πίσω και πρέπει οπωσδήποτε να επιταχυνθούν για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και να έρθουν σοβαρές άμεσες ξένες επενδύσεις, με πρώτες και πιο αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη.
Η κατάσταση στη Δικαιοσύνη, σε συνδυασμό με τους νόμους που σχετίζονται με την πολεοδομία, το περιβάλλον, την αρχαιολογία, αλλά και η αδιανόητη γραφειοκρατία είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια για τις ξένες επενδύσεις και φυσικά για τους Ελληνες επιχειρηματίες. Με λίγα λόγια, όσον αφορά τις μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις που θα απογείωναν την ελληνική οικονομία, όλοι σκέφτονται «πού να μπλέκεις με το Ελληνικό Δημόσιο, άσ’ το καλύτερα» και έτσι ανοίγουν καφέ, μπαρ και… νυχάδικα!
nikolopoulos@reporter.gr