Με τις αγωγές αυτές το Δημόσιο διεκδικεί την ιδιοκτησία ακινήτων ή και ολόκληρων περιοχών με βάση έγγραφα ακόμη και της Τουρκοκρατίας. Οι αγωγές πολλαπλασιάστηκαν τους τελευταίους μήνες, ενόψει της ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου και της λήξης των προθεσμιών για την άσκηση αγωγών διόρθωσης των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών.
Σημειώνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι αγωγές αυτές απορρίπτονται ως αβάσιμες καθώς ο Άρειος Πάγος έχει κρίνει πως δεν αρκούν τα έγγραφα της εποχής της Τουρκοκρατίας αλλά – προκειμένου να γίνει δεκτή η αγωγή- χρειάζεται τίτλος ή πραγματική νομή ή κατοχή εκ μέρους του Δημοσίου. Ωστόσο, αγωγές εξακολουθούν να κατατίθενται, επειδή δεν έχουν διαμορφωθεί ακόμη συνολικά κριτήρια για το πότε θα ασκούνται και πότε όχι, τα οποία να καθοδηγούν τη Διοίκηση και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους.
Τα κριτήρια αυτά -με γνώμονα τη νομολογία του Αρείου Πάγου- θα θεσπιστούν το επόμενο διάστημα με την συνολική νομοθετική παρέμβαση που βρίσκεται υπό κατάρτιση. Η ρύθμιση αυτή θα παρέχει στη Διοίκηση και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους τις κατευθύνσεις για τις διεκδικήσεις που θα προβάλλει το Δημόσιο και για τις περιπτώσεις, στις οποίες δεν θα αντιδικεί με τους πολίτες. Κατ’ αποτέλεσμα, πολλές από τις εκκρεμείς δίκες, των οποίων η πρόοδος αναστέλλεται, θα λήξουν με την παραίτηση εκ μέρους του Δημοσίου και θα αποφευχθεί η περιττή ταλαιπωρία των πολιτών, η ενασχόληση των υπηρεσιών και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους με υποθέσεις που δεν ωφελούν το Δημόσιο, καθώς και ο φόρτος των Δικαστηρίων.
Έως την ψήφιση της συνολικής ρύθμισης μεσολαβεί η ρύθμιση για την εξάμηνη αναστολή η οποία προβλέπει ότι δεν θα κατατίθενται νέες αγωγές και ότι, για αγωγές που έχουν κατατεθεί, θα διακόπτεται προσωρινά, για έξι μήνες, η πρόοδος της διαδικασίας. Σχετικά με το θέμα θα υπάρξει άμεσα ενημέρωση από τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας σε όλες τις αρμόδιες Κτηματικές Υπηρεσίες του Δημοσίου.
Σημειώνεται ότι πολίτες που επιθυμούν να μην καθυστερήσει η πρόοδος της δίκης τους μπορούν να ζητήσουν την κανονική πρόοδο της δίκης με αίτησή τους στον Πρόεδρο του αρμόδιου τριμελούς συμβουλίου. Έτσι, πολίτες που δεν επιθυμούν να αναμένουν τη συνολική νομοθετική ρύθμιση αλλά προσδοκούν την άμεση δικαστική δικαίωσή τους δεν θίγονται από τη ρύθμιση της τροπολογίας.
Χατζηδάκης: Δεν θέλουμε κράτος πρωταγωνιστή σε ιστορίες καθημερινής τρέλας
«Η αγανάκτηση των πολιτών είναι δικαιολογημένη. Και προσωπικά είμαι αποφασισμένος, να προωθήσω όλες τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να τερματιστούν διάφορες ιστορίες παραλόγου» ξεκαθαρίζει ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης αναφερόμενος στις αγωγές του Δημοσίου με τις οποίες διεκδικεί την ιδιοκτησία ακινήτων ή και ολόκληρων περιοχών με βάση έγγραφα ακόμη και της Τουρκοκρατίας!
Ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών σε ανάρτησή του για τις αγωγές των κτηματικών υπηρεσιών αναφέρει επίσης ότι η κυβερνητική ρύθμιση που θα αντιμετωπίζει συνολικά το πρόβλημα, θα γίνει σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Κυρανάκη που έχει την αρμοδιότητα για το Κτηματολόγιο.
«Για 6 μήνες, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025, δεν θα κατατίθενται νέες αγωγές από τις Κτηματικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών. Και για αγωγές που έχουν ήδη κατατεθεί, θα διακόπτεται προσωρινά η πρόοδος της διαδικασίας. Θα ακολουθήσει μία συνολική νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με τη νομολογία του Αρείου Πάγου» αναφέρει επίσης ο κ. Χατζηδάκης και προσθέτει ότι «το κράτος οφείλει προφανώς να λειτουργεί αποτελεσματικά. «Οφείλουν όλοι να αντιληφθούν πως έχουμε υποχρέωση να υπηρετούμε τους πολίτες, κι όχι να τους βασανίζουμε» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Αναλυτικά η ανάρτησή του:
«Δεν επιτρέπεται το κράτος να γίνεται πρωταγωνιστής σε ιστορίες καθημερινής τρέλας! Είτε αυτό οφείλεται σε νόμους είτε σε πρακτικές της δημόσιας διοίκησης. Μπορεί να ακούγεται τελείως παράλογο, αλλά το Δημόσιο διεκδικεί περιουσίες χιλιάδων πολιτών και ολόκληρες περιοχές, με έγγραφα ακόμη και.. από την εποχή της Τουρκοκρατίας! Μέχρι πριν από 2-3 χρόνια, διεκδικούσε ολόκληρη την πόλη της Σαρωνίδας και μέχρι πριν από λίγους μήνες το κέντρο της Καρδίτσας!
Οι ιδιοκτήτες καλούνται, λοιπόν, να υποστούν ταλαιπωρία και να αποδείξουν ενώπιον των Δικαστηρίων το προφανές: ότι δηλαδή τα ακίνητά τους είναι πράγματι δικά τους. Η αγανάκτηση των πολιτών είναι δικαιολογημένη. Και προσωπικά είμαι αποφασισμένος, μαζί με τους συναρμόδιους Υπουργούς και ιδιαίτερα τον νέο και δυναμικό συνάδελφο, Κωνσταντίνο Κυρανάκη, ο οποίος είναι αρμόδιος για το Κτηματολόγιο, να προωθήσουμε όλες τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να τερματιστούν διάφορες ιστορίες παραλόγου.
Σε όλη μου τη διαδρομή είμαι πάντοτε απέναντι στη στενομυαλιά και τη γραφειοκρατία του Δημοσίου. Αποφασίσαμε, λοιπόν, ότι πρέπει να δώσουμε μία λύση: Για 6 μήνες, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025, δεν θα κατατίθενται νέες αγωγές από τις Κτηματικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών. Και για αγωγές που έχουν ήδη κατατεθεί, θα διακόπτεται προσωρινά η πρόοδος της διαδικασίας. Θα ακολουθήσει μία συνολική νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με τη νομολογία του Αρείου Πάγου, ώστε να είναι ξεκάθαρο σε ποιες περιπτώσεις μπορεί το Δημόσιο να εγείρει αξιώσεις εναντίον των πολιτών.
Ο ίδιος ο Άρειος Πάγος άλλωστε έχει κρίνει πως δεν αρκούν μόνο τα έγγραφα της Τουρκοκρατίας κι άρα πολλές από αυτές θα απορρίπτονταν. Το πρόβλημα εντάθηκε τους τελευταίους μήνες, λόγω της επικείμενης ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου, αυτού του πολύ σημαντικού εργαλείου, στο οποίο αποτυπώνονται ξεκάθαρα όλες οι ιδιοκτησίες. Βρισκόμαστε σε συνεργασία φυσικά με το Κτηματολόγιο και τον αρμόδιο υφυπουργό.
Το κράτος οφείλει προφανώς να λειτουργεί αποτελεσματικά. Δεν γίνεται να ασχολείται με υποθέσεις που δεν ωφελούν το Δημόσιο, ταλαιπωρώντας τους πολίτες. Και ταυτόχρονα να δημιουργείται επιπλέον φόρτος για τα Δικαστήρια. Οφείλουν όλοι να αντιληφθούν πως έχουμε υποχρέωση να υπηρετούμε τους πολίτες, κι όχι να τους βασανίζουμε!»
Ανάλογα προβλήματα εντοπίζονται σε όλη τη χώρα
Ανάλογη περίπτωση με της Σαρωνίδας, σύμφωνα με τον υφυπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κωνσταντίνο Κυρανάκη, υπήρξε και στην περιοχή του Γράμμου. Εκεί το Δημόσιο διεκδίκησε μετά από 102 ολόκληρα χρόνια έκταση ιδιώτη που ζούσε και πλήρωνε φόρους επικαλούμενο έγγραφα της Τουρκοκρατίας που ακόμη και ο Άρειος Πάγος έχει απορρίψει!
Μόνο στη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων, όπου συμπεριλαμβάνονται η Μήλος, η Κίμωλος, η μισή Μύκονος (δηλαδή ο Δήμος Μυκόνου), η Σύρος και η Σίφνος, το Ελληνικό Δημόσιο έχει στραφεί εναντίον ιδιωτών με πάνω από 250 αγωγές.
Ό,τι ήταν πράσινο στους δασικούς χάρτες οι δασικές υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες να το αναγνωρίσουν ως δασικό και να προχωρήσουν σε εισήγηση προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για αγωγή υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου αναφέρουν αρμόδια στελέχη των διευθύνσεων δασών. Ανάλογα προβλήματα εντοπίζονται σε όλη τη χώρα όπου υπάρχουν οι μεγάλες παθογένειες του ελληνικού κράτους και σε περιοχές με έντονη οικιστική πίεση. Σε αυτές εντάσσονται η Αττική, παραλιακές περιοχές, τα νησιά και η Χαλκιδική.
Μια αντίστοιχη περίπτωση στο λεκανοπέδιο Αττικής, είναι η περιοχή Κορυδαλλού – Νίκαιας στο Ποικίλον Ορος. Και εκεί το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους έχει εγείρει αγωγές για συνολική έκταση έως 1.800 στρεμμάτων σε εκτός σχεδίου περιοχή, την οποία το Δημόσιο διεκδικεί ως δασική. Οι φερόμενοι ως ιδιοκτήτες υποστηρίζουν ότι διαθέτουν τίτλους ιδιοκτησίας που φτάνουν ως τα μέσα του 17ου αιώνα, επισημαίνοντας ότι έχουν αναγνωριστεί από το Ελληνικό Κτηματολόγιο από το 2003.
«Οι ιδιοκτήτες καλούνται να υποστούν ταλαιπωρία και να αποδείξουν ενώπιον των δικαστηρίων το προφανές ότι δηλαδή τα ακίνητά τους είναι πράγματι δικά τους» ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο κ. Κυρανάκης. Όπως τονίζει, το 2023, το 72% των εφέσεων που άσκησε το δημόσιο κατά πολιτών αφορούσαν ακίνητα και τις έχασε.
Η επικείμενη ρύθμιση τονίζει, πρέπει να δικαιώνει τους πολίτες που έχουν τίτλο ιδιοκτησίας. Γιατί το Δημόσιο ακόμα και αν δεν έχει τίτλο επικαλείται απαλλοτριώσεις που δεν έχουν γίνει και έγγραφα επί Τουρκοκρατίας προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση στον κόσμο. «Πρέπει να σταματήσει το Δημόσιο να διεκδικεί περιουσιακά στοιχεία επικαλούμενο το Οθωμανικό Δίκαιο». Το πρόβλημα όπως λέει ο υφυπουργός πρόκειται να ενταθεί καθώς το 2025 θα ολοκληρωθεί το Kτηματολόγιο έπειτα από 30 χρόνια και από τότε μέχρι και το τέλος του 2026 θα υπάρξει βροχή από αγωγές για να διεκδικηθούν περιουσιακά στοιχεία ακόμη και για περιοχές που το κτηματολόγιο έχει κλείσει. Κάτι που σημαίνει ότι το 2026 θα γίνει ένα γενναίο ξεκαθάρισμα.
Το ιστορικό
Όπως αναφέρουν στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το ζήτημα απασχολεί την πολιτεία εδώ και 6 μήνες και μάλιστα υπήρξε διαβούλευση στον τελευταίο νόμο 5142/2024 για το κτηματολόγιο με διάταξη που τελικά δεν ψηφίστηκε σύμφωνα με την οποία το δημόσιο δεν θα έπρεπε να διεκδικεί ακίνητα στα οποία δεν έχει τίτλους. Την ώρα που οι κτηματικές υπηρεσίες και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους καταθέτουν μαζικά αγωγές διεκδικώντας δικαστικά τα ακίνητα πολιτών «ως ένδειξη ευθυνοφοβίας ή με την επίκληση του Οθωμανικού Δικαίου».
Σύμφωνα με τον κ. Κυρανάκη, το υπουργείο Οικονομικών κατάλαβε την σοβαρότητα του ζητήματος και αποφάσισε να προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση ώστε να θέσει τα όρια σχετικά με το που έχει και που δεν έχει δικαίωμα το Δημόσιο.
Σε ανάρτησή του την Τρίτη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο κ. Κυρανάκης επισημαίνει ότι:
1) Στα Αγνώστου ιδιοκτήτη δεν χρειάζεται ο πολίτης να κάνει αγωγή για να διεκδικήσει το ακίνητό του, μπορεί να το διορθώσει στο Κτηματολόγιο προσκομίζοντας το νόμιμο τίτλο του με τη διαδικασία του πρόδηλου σφάλματος. Αυτό ισχύει ακόμη κι αν δεν το έχει δηλώσει ποτέ τις προηγούμενες δεκαετίες.
2) Δασικά: Όταν ο πολίτης δικαιώνεται από την επιτροπή αντιρρήσεων και έχει στα χέρια του απόφαση αποχαρακτηρισμού, αλλά στο κτηματολόγιο το ακίνητο φαίνεται ακόμη ως “Δημοσίου” λόγω του υποτιθέμενου δασικού χαρακτήρα, η διόρθωση γίνεται πάλι με τον ίδιο τρόπο.
Καταργήθηκε η απαίτηση αγωγής όπως ίσχυε με τους νόμους προηγούμενων κυβερνήσεων, και πλέον ο ιδιοκτήτης υποβάλει αίτηση διόρθωσης προδήλου σφάλματος στο Κτηματολόγιο ώστε να του επιστραφεί επισήμως η περιουσία του.
3) Με την τροπολογία του Υπουργείου Οικονομικών για 6 μήνες, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025, δεν θα κατατίθενται νέες αγωγές από τις Κτηματικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών. Και για αγωγές που έχουν ήδη κατατεθεί, θα διακόπτεται προσωρινά η πρόοδος της διαδικασίας.
Την ίδια ώρα, ανακοίνωση με πέντε ερωταπαντήσεις για την ειδική νομοθετική ρύθμιση με την οποία θεσπίζεται η εξάμηνη αναστολή των αγωγών του Δημοσίου που αφορούν διεκδικήσεις ιδιωτικών ακινήτων στο σύνολο της Επικράτειας της χώρας, εξέδωσε το Κτηματολόγιο.
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση «η εξάμηνη αναστολή, δίνει τη δυνατότητα να θεσπιστούν, στο επόμενο διάστημα, σαφή κριτήρια με βάση τη νομολογία του Αρείου Πάγου. Τα κριτήρια αυτά θα κατευθύνουν τη Διοίκηση και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ώστε να αποφεύγονται αδικαιολόγητες διεκδικήσεις και να μειωθεί η ταλαιπωρία των πολιτών, ο φόρτος των δικαστηρίων και η ενασχόληση των υπηρεσιών με υποθέσεις χωρίς ουσιαστικό όφελος για το Δημόσιο».
Κτηματολόγιο: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ιδιοκτήτες σε 5 ερωταπαντήσεις
Υπάρχουν περιπτώσεις που το Δημόσιο εγείρει αγωγές ενώ δεν έχει νόμιμο τίτλο;
Ναι. Σήμερα, το Δημόσιο εγείρει αγωγές ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν έχει νόμιμο τίτλο, όπως, ιδίως ως διάδοχος του Οθωμανικού Κράτους.
Για παράδειγμα, κτηματικές υπηρεσίες του Δημοσίου, διεκδικούν εκτάσεις είτε χωρίς επίκληση κάποιου συγκεκριμένου εγγράφου ή με μη οριοθετημένες περιγραφές ακινήτων σε έγγραφα της περιόδου της Τουρκοκρατίας, με τον ισχυρισμό ότι το ελληνικό κράτος διαδέχτηκε το οθωμανικό στην κυριότητα των ακινήτων αυτών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική κατάσταση του ακινήτου, όπως διαμορφώθηκε από την εποχή της απελευθέρωσης μέχρι σήμερα, ή ακόμα και το γεγονός ύπαρξης τίτλων των πραγματικών ιδιοκτητών-ιδιωτών.
Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις που το δημόσιο στρέφεται κατά ιδιοκτητών, οι οποίοι έχουν αναγνωρισμένα δικαιώματα χρησικτησίας επί δεκαετίες.
Ένας ακόμη βασικός λόγος που το δημόσιο θεωρεί τον εαυτό του ιδιοκτήτη μιας έκτασης είναι ο φερόμενος δασικός χαρακτήρας ακόμη και περιπτώσεων που έχουν αποχαρακτηριστεί.
Τέλος, αρκετές είναι και οι περιπτώσεις πράξεων απαλλοτρίωσης προ του 1950 που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Πόσες είναι αυτές οι περιπτώσεις μέχρι σήμερα;
Ο συνολικός αριθμός αυτών των διεκδικήσεων θα προκύψει μετά το τέλος της κτηματογράφησης και όταν κατατεθούν οι αγωγές διόρθωσης επί των ακινήτων “αγνώστου ιδιοκτήτη”, δηλαδή από το τέλος του 2025 έως το Δεκέμβριο του 2026.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, μόνο το 2023 ασκήθηκαν 857 νέες κτηματολογικές αγωγές, 465 Εφέσεις και 179 αναιρέσεις. Επιπλέον, υπήρξαν 3.106 παραστάσεις στο Μονομελές Πρωτοδικείο, 207 Παραστάσεις στο Πολυμελές Πρωτοδικείο και 545 στο Εφετείο, οι οποίες αφορούσαν κτηματολογικές αγωγές προηγουμένων ετών.
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία το δημόσιο χάνει σχεδόν τα ¾ των υποθέσεων που ασκεί έφεση.
Τι κάνω αν έχει γίνει η αγωγή αλλά δεν επιθυμώ να με συμπεριλάβει η νέα ρύθμιση;
Στη ρύθμιση που θα ψηφιστεί προβλέπεται δυνατότητα του πολίτη -αντίδικου του Δημοσίου, αν το επιθυμεί, να αιτηθεί η δική να διεξαχθεί κανονικά, κατά την προσδιορισμένη ημερομηνία. Συγκεκριμένα κάθε πολίτης μπορεί μέσω του δικηγόρου του να υποβάλει αίτηση στον Πρόεδρο του Τριμελούς συμβουλίου του Πρωτοδικείου, ώστε η υπόθεσή του να εκδικαστεί.
Τι κάνει κάποιος που βλέπει το ακίνητό του ως αγνώστου ιδιοκτήτη;
– Η λύση του προβλήματος των ακινήτων αγνώστου ιδιοκτήτη, δίνεται πλέον εξωδικαστικά μέσω της αίτησης προδήλου σφάλματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά.
– Ο ιδιώτης ιδιοκτήτης που για οποιονδήποτε λόγο δεν είχε δηλώσει το ακίνητο στην κτηματογράφηση, εάν έχει νόμιμο τίτλο (συμβολαιογραφική πράξη, δικαστική απόφαση), υποβάλει αίτηση ψηφιακά στο αρμόδιο κτηματολογικό γραφείο και ο προϊστάμενος του κτηματολογίου διορθώνει υποχρεωτικά το φύλλο του ακινήτου αναγράφοντάς τον ως ιδιοκτήτη.
– Μάλιστα, η διαδικασία αυτή έχει απλοποιηθεί και η διόρθωση υπέρ του ιδιώτη ιδιοκτήτη έχει καταστεί δεσμευτική για το Κτηματολόγιο, με νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ώστε ο πολίτης να αποφεύγει την δικαστική ταλαιπωρία.
Τι ισχύει για ακίνητα που έχουν αποχαρακτηριστεί ως δασικά;
Με το αρ.15 5142/2024 που ψηφίστηκε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ιδιοκτήτης ακινήτου το οποίο αποχαρακτηρίστηκε, μπορεί με την σχετική απόφαση και τον τίτλο του να διορθώσει την εγγραφή στο Κτηματολόγιο και να επιστραφεί επισήμως το σχετικό ΚΑΕΚ στο νόμιμο ιδιοκτήτη.