Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή μετά τις εκατέρωθεν επιθέσεις Ιράν και Ισραήλ είναι σίγουρα μια περιφερειακή απειλή που δημιουργεί ένα σκηνικό οικονομικής αβεβαιότητας. Σε συνδυασμό μάλιστα με την αδύναμη ανάπτυξη των μεγάλων οικονομιών της Ευρώπης, στις οποίες η Ελλάδα βασίζεται για επενδύσεις, εξαγωγές και τουρισμό, δημιουργείται υπαρκτός κίνδυνος νέων ανοδικών πιέσεων στον πληθωρισμό και μείωσης στο ρυθμό ανάπτυξης. Οι αρχικές προβλέψεις της κυβέρνησης για ανάπτυξη 2,9%, αλλά και οι αναθεωρημένες κοντά στο 2,5% μετά και το πρώτο τέταρτο του έτους μοιάζουν φιλόδοξες. Αναλυτές των διεθνών οίκων DBRS και Oxford Economics βλέπουν το εξωτερικό μακροοικονοµικό περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις µε αυξημένες εστίες αβεβαιότητας και μειωμένης ασφάλειας, κατεβάζοντας τον πήχη της ανάπτυξης της Ελλάδας στο 1,7% με 2% και της Ευρωζώνης στο 0,6% με 1% για το 2024.
Τα σύννεφα πάνω από την ελληνική οικονομία πάντως παραμένουν, αφού εκτός των εγχώριων προκλήσεων που συνεχίζουν να σκιάζουν τις προοπτικές, όπως το δημογραφικό, την κλιματική αλλαγή, τις πλημμύρες που μείωσαν την αγροτική δραστηριότητα και το μεγάλο επενδυτικό χάσμα µε την Ευρώπη, έρχεται η ενίσχυση των γεωπολιτικών εντάσεων στο εξωτερικό που οδηγεί σε άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων και ασκεί ανοδικές πιέσεις στο πληθωρισμό. Αυτό μπορεί να καθυστερήσει τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών για μειώσεις επιτοκίων και οδηγεί σε ακόμα πιο προσεκτική διαχείριση των δημοσιονομικών μας δεσμεύσεων. Είναι σημαντικό πως οι κύριοι εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας που είναι ευρωπαϊκές χώρες, µε το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Βουλγαρία και τη Γαλλία σε συνδυασμό με ΗΠΑ και Ασία που αποτελούν τις κύριες τουριστικές αγορές να διατηρήσουν και φέτος τα σημαντικά έσοδα της χώρας μας από τις εξαγωγές τουριστικών υπηρεσιών.
Δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί η πυκνότητα των κινδύνων με την οποία συσσωρεύονται στη παγκόσμια οικονομία, που σίγουρα επηρεάζουν την ευρωπαϊκή και ελληνική οικονομία. Μετά τη χρηματοοικονομική και την κρίση χρέους οι έντονες ανισορροπίες καλύφθηκαν, παρά το γεγονός ότι ακολούθησαν οι επιμέρους κρίσεις της πανδημίας και της ενέργειας. με πρωτοφανή χαρακτηριστικά. Είναι εντυπωσιακό πως, παρά τους διαδοχικούς κινδύνους συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατα αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων η ελληνική οικονομία δείχνει ανθεκτικότητα. Το εντυπωσιακότερο όμως είναι πως οι κίνδυνοι δεν αγνοούνται, αλλά αναγνωρίζονται εγκαίρως, ενώ φαίνεται να υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης τους. Όση όμως ανθεκτικότητα και να έχει η ελληνική οικονομία, που πράγματι απέδειξε τα τελευταία χρόνια πως έχει, αυτή δεν είναι απεριόριστη.
Το οικονομικό επιτελείο παρακολουθεί με ψυχραιμία τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και βρίσκεται σε ετοιμότητα καθώς μια κλιμάκωση της κρίσης στην περιοχή θα προκαλέσει ντόμινο παρενεργειών στην ελληνική οικονομία, με βασικές εστίες τον πληθωρισμό, την ανάπτυξη, τα δημόσια οικονομικά και το ισοζύγιο πληρωμών. Τα πιθανά σενάρια των δυσμενών γεωπολιτικών εξελίξεων έχουν καταρτιστεί προκειμένου να προβλέψουν πιθανές επιπτώσεις σε βασικά οικονομικά μεγέθη. H προσοχή της κυβέρνησης εστιάζεται στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου που σημείωσαν άνοδο 30% και εάν υπάρξει σοβαρή κλιμάκωση στην περιοχή οι τιμές θα κινηθούν σε πιο υψηλά επίπεδα πυροδοτώντας ένα νέο κύμα ακρίβειας στην αγορά. Προς το παρόν, η Ελλάδα ετοιμάζεται να καταθέσει στο τέλος του μήνα στις Βρυξέλλες το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας προβλέποντας χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης για φέτος σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού, στην περιοχή του 2,5% από 2,9% και ενδεχομένως λίγο χαμηλότερο ποσοστό για το 2025. Για τον πληθωρισμό οι προβλέψεις κινούνται στην περιοχή του 3% για το σύνολο του έτους ενώ για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2,1% καθώς και 10 ποσοστιαίες μονάδες μείωση του δημόσιου χρέους στο 158,8%.
Οι ξένες επενδύσεις στην οικονομία μας εξακολουθούν να υπολείπονται και θα χρειαστεί χρόνος για να κλείσει το χάσμα µε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Παραταύτα οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν και έφτασαν τα 856 εκατ. ευρώ το πρώτο δίμηνο του έτους. Επίσης ξένοι επενδυτές αγόρασαν 5 δισ. ευρώ ελληνικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια. Στόχος για τη διετία 2024-2025 είναι οι επενδύσεις να φτάσουν το 17% και να πλησιάσουν το 20% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Επιπλέον οι δαπάνες των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης που ανέρχονται στο 17% του ΑΕΠ της χώρας και θα συνεχίσουν να στηρίζουν τη χρηματοδότηση επενδύσεων. Μέχρι σήμερα έχει δαπανηθεί λιγότερο από το 60% των προγραμματισμένων κεφαλαίων ύψους 3,6 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι μέχρι τέλος του 2024 θα πρέπει να έχουν απορροφηθεί και να έχουν καλύψει μέρος της επενδυτική διαφοράς.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει καλό κλίμα εκκίνησης της φετινής τουριστικής σεζόν και όλα προς ώρας δείχνουν πως τα «απόνερα» της εστίας της νέας κρίσης στη Μέση Ανατολή, δεν φτάνουν μέχρι το Αιγαίο. Οι φόβοι πηγάζουν κυρίως από την εύθραυστη φύση του τουριστικού προϊόντος, αλλά και από την κόπωση που έχει επιφέρει στους τουρίστες η κρίση ακρίβειας των τελευταίων ετών. Η κρουαζιέρα και η ελληνική ακτοπλοΐα φαίνεται πως επίσης θα έχουν μια καλή χρονιά σε επίπεδο μεταφοράς τουριστικών ροών. Η γεωπολιτική ανάφλεξη και οι νέες πολεμικές συγκρούσεις επίσης δεν προκαλούν φόβους για επιπτώσεις στον κλάδο της ποντοπόρου ναυτιλίας, αλλά αντιθέτως αυξάνουν τη ζήτηση και τα ναύλα του ελληνόκτητου στόλου που έχει το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό μερίδιο. Στο κάδρο μπαίνουν κυρίως ζητήματα ασφάλειας για πλοία και ναυτικούς, με τις εταιρείες να λαμβάνουν οδηγίες, προκειμένου να αποφεύγουν τις επικίνδυνες περιοχές.
Η ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας και η σταθερή δημοσιονομική πολιτική, ουσιαστικά οδηγούν στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, όπως το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης στο 1,86% του ΑΕΠ, στην υπέρβαση καθαρών φορολογικών εσόδων ύψους 647 εκατ. ευρώ το πρώτο δίμηνο του 2024 και στη συγκράτηση των δαπανών των φορέων γενικής Κυβέρνησης ύψους 602 εκατ. ευρώ. Τα θετικά αποτελέσματα αποδεικνύουν τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας και δημιουργούν 4 οφέλη όπως στη ταχύτερη μείωση του δημοσίου χρέους, στη δημιουργία μιας καλύτερης ετήσιας αφετηρίας, στη δημιουργία περιθωρίων ευελιξίας και στην αποστολή ισχυρού σήματος στις διεθνείς αγορές ότι η ελληνική οικονομία ισχυροποιείται και αναπτύσσεται πέραν των στόχων, παρά τις δυσκολίες και τα έκτακτα γεγονότα που αντιμετώπισε η χώρα κατά το προηγούμενο έτος.
Στην «γεωπολιτική σκακιέρα» έχουμε πολλούς οικονομικούς παράγοντες να αντιμετωπίσουμε και πρέπει η κυβέρνηση να τους διαχειριστεί προσεκτικά. Το μέγεθος των άμεσων και έμμεσων απειλών στην ανάπτυξη, τον πληθωρισμό, τις επενδύσεις, το δημόσιο χρέος, το πλεόνασμα, τα δημόσια έσοδα, την απασχόληση, την παραγωγή, τις εισαγωγές, τις εξαγωγές, την εφοδιαστική αλυσίδα και τις εμπορικές σχέσεις με τρίτες χώρες, θα εξαρτηθεί από την ανθεκτικότητα που διαθέτουμε σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, οι ευρωπαϊκές εκλογές τον Ιούνιο θα παίξουν καθοριστικό ρόλο, ώστε να οδηγήσουν σε αποτέλεσμα που θα ευνοήσει την αναγκαία ενίσχυση της ΕΕ. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει στο οικονομικό πεδίο υστέρηση παραγωγικότητας και καινοτομίας, καθώς και εξασθένηση του ρόλου της στη παγκόσμια οικονομία. Δεν μπορούμε μάλιστα να παραβλέψουμε το γεγονός πως η ελληνική οικονομία εξαρτάται από την ευρωπαϊκή. Ζητούμενο λοιπόν είναι, πέραν της άμυνας που διαθέτει η ελληνική οικονομία, να αναπτύξει μαζί με όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, ένα «Economic Iron Dome» απέναντι στις περιφερειακές και παγκόσμιες οικονομικές απειλές που δέχεται η Ευρώπη.
* Ο κ. Βασίλης Κορκίδης είναι πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς