Και εδώ είναι η λέξη κλειδί για τις εξελίξεις, η λέξη Πλανητάρχης. Οι ΗΠΑ είναι μέχρι σήμερα η ισχυρότερη δύναμη στον κόσμο, στρατιωτικά, πολιτικά, οικονομικά. Οι πολιτικές που έχει εξαγγείλει ο Τραμπ – που δεν είναι φυσικά βέβαιον ότι θα τις εφαρμόσει όπως τις περιέγραφε – είναι πολιτικές περιορισμού της αμερικανικής ισχύος. Εάν οι ΗΠΑ κλειστούν στα σύνορα τους, εάν ο Τραμπ αποδυναμώσει το ήδη αδυνατισμένο ΝΑΤΟ, αν περιορίσει τις στρατιωτικές παρεμβάσεις διεθνώς, αν περιορίσει την οικονομική υποστήριξη που παρέχει στον δυτικό κόσμο, αν επιβάλει δασμούς σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, από 20% στα ευρωπαϊκά μέχρι και 60% στα κινέζικα, όπως λέει, τότε η διεθνής ισχύς της Αμερικής θα περιοριστεί. Διότι η ισχύς υπάρχει μόνο όταν την ασκείς, το να θεωρείσαι και να αντιμετωπίζεσαι ως ισχυρός, δεν είναι τίτλος ευγενείας. Αν δεν ασκείς την ισχύ σου παύεις να είσαι και να αντιμετωπίζεσαι ως ισχυρός. Και αν οι ΗΠΑ δεν θεωρούνται πλέον ως «πλανητική υπερδύναμη», αφού θα περιορίσουν τις διεθνείς παρεμβάσεις τους, θα πάψουν να θεωρούνται ως τέτοια. Αυτό σημαίνει ότι όσοι διακρατούσαν Δολάρια ή αμερικανικά ομόλογα, επειδή οι ΗΠΑ είναι η ισχυρότερη στον κόσμο, δεν θα έχουν πια την ίδια διάθεση απέναντι τους.
Η ιστορία του γυμνού Βασιλιά, που όλοι τον αποθέωναν μέχρι που ένα παιδάκι είπε «μα ο Βασιλιάς είναι γυμνός» και τότε όλοι το είδαν, θυμίζει τη σημερινή κατάσταση των ΗΠΑ. Με την εγκατάλειψη του ρόλου του παγκόσμιου «σερίφη» -επαναλαμβάνω, ΑΝ ο Τραμπ κάνει αυτά που έλεγε προεκλογικά- όλοι θα αρχίσουν σταδιακά να βλέπουν την γύμνια των ΗΠΑ. Η οικονομία τους θα πάψει να λάμπει, το τεράστιο εξωτερικό χρέος θα φανεί στις αληθινές του διαστάσεις, τα αμερικανικά ομόλογα και το Δολάριο θα χάσουν τη γοητεία τους. Και όταν αυτό συμβεί, ο υπόλοιπος κόσμος θα ψάξει να αγκαλιάσει κάποιον νέο «σερίφη», διότι τον χρειάζεται. Ίσως αυτός να είναι η Κίνα, πάντως σε καμία περίπτωση δεν θα είναι η Ευρώπη.
Η Ευρώπη δυστυχώς εξαρτάται από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, από τις ΗΠΑ, σε όλα. Στρατιωτικά κυρίως, αλλά και οικονομικά, και τεχνολογικά. Τώρα θα χρειαστεί να σταθεί με τις δικές της δυνάμεις απέναντι σε μια πολεμική εστία δίπλα της, στην Ουκρανία, την οποία ασφαλώς και δεν μπορεί να στηρίξει αν την εγκαταλείψουν οι ΗΠΑ, όπως διαφαίνεται. Θα πρέπει η Ευρώπη να τα βρει με τη Ρωσία, να διορθώσει τις σχέσεις που η ίδια κατέστρεψε, να παρακαλέσει για τη ρώσικη ενέργεια από την οποία εξαρτάται και να δημιουργήσει στρατό, ώστε να είναι ασφαλής σε περίπτωση πολέμων. Η σημερινή ηγεσία της ΕΕ είναι εντελώς ανίκανη να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα. Στην πραγματικότητα, Ευρωπαική Ένωση δεν υπάρχει, είναι μόνο νομισματική ένωση υπό το Ευρώ. Δεν υπάρχει καν ενιαία στάση έναντι των διεθνών προβλημάτων, για παράδειγμα έναντι των κρίσεων της Μέσης Ανατολής, δεν υπάρχει ενιαία στάση έναντι της κλιματικής αλλαγής, δεν υπάρχει ενιαία αντίληψη περί των τεχνολογικών εξελίξεων, δεν υπάρχει ενιαία αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών, δεν υπάρχει καμία διάθεση πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης. Χωρίς αυτά, η Ευρωπαική Ένωση δεν υφίσταται ως οικονομική, πολιτική και στρατιωτική δύναμη. Είναι απλώς μια εύθραυστη συμμαχία μεταξύ των μελών της, πολλά από τα οποία δείχνουν μεγάλη διάθεση διαφοροποίησης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι παγκόσμιες γεωπολιτικές ισορροπίες θα αλλάξουν εξαιτίας της εκλογής του Τραμπ, εις βάρος του δυτικού κόσμου, εάν ο Τραμπ εφαρμόσει τις πολιτικές που έχει περιγράψει. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι αυτή που κινδυνεύει περισσότερο από όλους, αφενός οικονομικά, διότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ευρωπαϊκών προϊόντων αλλά και επειδή οι ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές και το τραπεζικό σύστημα εξαρτώνται σε τεράστιο βαθμό από τις ΗΠΑ και αφετέρου στρατιωτικά διότι δεν διαθέτει επαρκή για την προστασία της στρατιωτική ισχύ. Και όπως λειτουργεί σήμερα, θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να καλύψει το κενό, τόσο στην οικονομία, όσο και στην άμυνα.
nikolopoulos@reporter.gr