Οι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης έχοντας το προνόμιο της προσωπικής επαφής με τους πολίτες, έχουμε χρέος να μην επιτρέψουμε στη γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης προς την πολιτική και τους πολιτικούς να πάρει διαστάσεις. Έχουμε χρέος να ενεργήσουμε άμεσα ώστε η συσσωρευμένη απαξίωση προς τους θεσμούς, όσο κι αν έχει πληγώσει και το χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, να μην τον αλώσει τελικά. Κάτι τέτοιο θα πλήξει σοβαρά τη Δημοκρατία στην οποία θεμελιώνονται οι κοινωνίες μας, οδηγώντας στη διαμόρφωση δύσκολα διαχειρίσιμων πολιτικών συνθηκών.
Ασφαλώς η συνέπεια λόγων και πράξεων, η χρηστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος και η λογοδοσία αποτελούν τη βάση ανάκτησης μεγάλου μέρους της χαμένης αξιοπιστίας της του πολιτικού συστήματος γενικότερα. Υπάρχει ωστόσο και ένας τρίτος παράγοντας που θα μπορούσε να συμβάλει τα μέγιστα και αυτός δεν είναι άλλος από την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων στις πολιτικές διαδικασίες.
Η συμμετοχικότητα των πολιτών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να προταχθεί ως το ισχυρότερο «όπλο» μας προς την καλύτερη και πιο δημοκρατική διακυβέρνηση αλλά και ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη βιώσιμων κοινοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι οι συμπολίτες μας συμμετέχουν ενεργά στον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αποφάσεων που τους αφορούν. Πρόκειται για μια πρόκληση την οποία εμείς οι σύγχρονοι αυτοδιοικητικοί οφείλουμε να αξιολογήσουμε και να αποδεχτούμε καθώς το κέρδος είναι πολλαπλό.
Στον δήμο Σαρωνικού η συμμετοχικότητα ήταν από την πρώτη στιγμή προτεραιότητά μας. Η ενδυνάμωση του ρόλου των τοπικών συμβουλίων αποτέλεσε για εμάς προϋπόθεση δημοκρατικής διακυβέρνησης. Γι’ αυτό από την ανάληψη των καθηκόντων της δημοτικής μας αρχής αποφασίσαμε την οργανωμένη παρουσία μας εκεί προκειμένου μέσα από ανοιχτές συζητήσεις να λαμβάνουμε αδιαμεσολάβητη γνώση των προβλημάτων του κάθε πολίτη ξεχωριστά αλλά και να ακούμε προσεκτικά και με σεβασμό τις λύσεις που προτείνει. Μιλάμε ανοιχτά για ό,τι απασχολεί τις γειτονιές και δίνουμε βήμα στους κατοίκους, στους φορείς, στους συλλόγους. Δίνουμε βήμα σε όποιον αισθάνεται ότι δεν έχει φωνή. Μόνο μέσα από διαδικασίες συμμετοχικής δημοκρατίας μπορούμε να οδηγηθούμε σε βιώσιμες και μακροπρόθεσμες λύσεις.
Στο πλαίσιο αυτό καθιερώσαμε τον «καφέ στις γειτονιές, με τον δήμαρχο». Κάθε απόγευμα σε διαφορετική καφετέρια, σε διαφορετική δημοτική κοινότητα κουβεντιάζουμε με τους πολίτες για θέματα που τους απασχολούν. Εντάσσουμε στον στρατηγικό μας σχεδιασμό τις παραμέτρους που προκύπτουν από τις συναντήσεις μας και προγραμματίζουμε τα επόμενα βήματά μας στη βάση τους. Οι συναντήσεις μας προκάλεσαν αρχικά έκπληξη, ιδίως σε όσους είχαν συνηθίσει στο μοντέλο του αυτοδιοικητικού που αναζητά λύσεις κλεισμένος στο γραφείο του. Από την πλευρά μας θεωρήσαμε κάτι τέτοιο παρωχημένο. Οι βέλτιστοι σχεδιασμοί, νομίζουμε ότι προκύπτουν από την αλληλεπίδραση με τον πολίτη και από την αμφίδρομη σχέση σεβασμού που αναπτύσσει με τη διοίκηση.
Είμαστε ακόμη στην αρχή. Πρέπει να τολμήσουμε καινοτομίες αναφορικά µε τη βελτίωση µη συνηθισμένων μηχανισμών ή διαδικασιών συμμετοχικής δημοκρατίας (π.χ. συμμετοχή ευπαθών κοινωνικών ομάδων, δημιουργία συμμετοχικής κουλτούρας, προώθηση νέων στις συμμετοχικές διαδικασίες κ.λπ.).
Πρόκειται για διεργασίες που αναμένουμε να οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα ισότητας, μεγαλύτερη αίσθηση της ιδιότητας του πολίτη, νομιμοποίηση και εμπιστοσύνη στις δημόσιες αρχές και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των δημοσίων διαχειριστικών πρακτικών.
* Ο κ. Δημήτρης Παπαχρήστου είναι Δήμαρχος Σαρωνικού