Ο στρατηγικός σχεδιασμός του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας βασίζεται και φέτος στο δόγμα πρόληψη και επιχειρησιακή ετοιμότητα έχοντας ως γνώμονα την εμπειρία και τα διδάγματα της περσινής περιόδου ώστε τα μέτρα και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν πέρσι να βελτιωθούν περαιτέρω.
Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει ξεκινήσει από το τέλος Ιανουαρίου, νωρίτερα από ποτέ, τις πρώτες συσκέψεις για την προετοιμασία της αντιπυρικής περιόδου, ενώ οδηγοί του σχεδιασμού θα είναι το νέο δόγμα που έχει τεθεί και βασίζεται στο τρίπτυχο «Πρόληψη, Προετοιμασία, Ετοιμότητα» σε συνδυασμό με την άμεση απόκριση στα έκτακτα συμβάντα αλλά και η περαιτέρω ενίσχυση συνεργασίας και συντονισμού όλων των φορέων: Πυροσβεστικού Σώματος, Ενόπλων Δυνάμεων, Ελληνικής Αστυνομίας, Λιμενικού Σώματος, ΕΚΑΒ, Δασικών Υπηρεσιών, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Εθελοντών. Μία συνεργασία-κλειδί, όπως τονίζουν κύκλοι του υπουργείου, για την ταχεία και αποτελεσματική διαχείριση κάθε πρόκλησης.
Η συνολική δύναμη δασοπυρόσβεσης στην Ελλάδα αποτελείται, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, από 14.168 πυροσβέστες και πυροσβέστριες (ανάμεσά τους και οι 500 δασοκομάντος – ΕΜΟΔΕ, αλλά και 2.399 πυροσβέστες πενταετούς υποχρέωσης, καθώς και 292 αξιωματικοί ειδικών καθηκόντων από τους οποίους οι 125 αποφοίτησαν από τη Σχολή Αξιωματικών της Πυροσβεστικής Ακαδημίας στις 24 Μαρτίου 2023 και είναι πτυχιούχοι οικονομολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, μετεωρολόγοι, νομικοί, ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, μηχανολόγοι μηχανικοί, καθώς και πτυχιούχοι κλάδων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών). Σημειώνεται πάντως ότι φέτος οι μόνιμοι πυροσβέστες είναι λιγότεροι σε σχέση με πέρυσι (14.168 έναντι 14.616 το 2022). Αυτό σύμφωνα με το αρχηγείο της Πυροσβεστικής οφείλεται σε συνταξιοδοτήσεις. Ωστόσο, οι εποχικοί πυροσβέστες που θα συμβάλλουν και φέτος θα είναι 2.500 άτομα. Ειδικότερα, στις 31 Οκτωβρίου του 2022 έληξε η σύμβαση 2428 εποχικών πυροσβεστών. Αυτοί πρόκειται να επαναπροσληφθούν και τα κενά που θα προκύψουν θα συμπληρωθούν με νέα προκήρυξη θέσεων.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στην μάχη για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών θα έχουν και οι εθελοντές πυροσβέστες, καθώς για πρώτη φορά φέτος θα υπάρχουν περισσότεροι από 4.000 εθελοντές εκ των οποίων οι 900 πιστοποιήθηκαν και εντάχθηκαν στις υπηρεσίες του Πυροσβεστικού Σώματος το 2023. Παράλληλα, ενισχυμένη και αναβαθμισμένη θα είναι η συνεργασία και με τις εθελοντικές ομάδες καθώς όσες έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς την εκπαίδευσή τους στην Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας (η οποία λειτουργεί από τα μέσα Νοεμβρίου 2022 στα Βίλια) αναμένεται να ενταχθούν στο επιχειρησιακό πλάνο του Πυροσβεστικού Σώματος.
Επιπλέον, η Ελλάδα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά θα φιλοξενήσει πυροσβέστες από 5 ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο του προγράμματος προεγκατάστασης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Οι μονάδες θα προεγκατασταθούν σε Αθήνα, Λάρισα και Τρίπολη και στόχος είναι τόσο η συνδρομή όσο και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας στην καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών. Το πιλοτικό πρόγραμμα Προ-εγκατάστασης Πυροσβεστών («pre-positioning pilot project») κρίθηκε επιτυχημένο, σύμφωνα με κύκλους του υπουργείου, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ φέτος στο πλαίσιο της επέκτασης του προγράμματος, Ευρωπαίοι πυροσβέστες θα εγκατασταθούν και στη Γαλλία και την Πορτογαλία.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι η Ελλάδα από πέρσι αποτελεί κόμβο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και του rescEU στην Ανατολική Μεσόγειο.
Καίριας σημασίας επίσης θα είναι και η έγκαιρη ολοκλήρωση των καθαρισμών των οικοπέδων κι άλλων χώρων έως την 30η Απριλίου. Μάλιστα αναμένεται διάταξη που θα παρέχει τα νομοθετικά εργαλεία στους δήμους προκειμένου να διασφαλίζεται ο καθαρισμός οικοπέδων καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης ή επέκτασης πυρκαγιάς. Η διάταξη αυτή έχει επικαιροποιηθεί προκειμένου να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της και να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες των δήμων, ιδίως σε επείγουσες περιπτώσεις ιδιαίτερα υψηλού και άμεσου κινδύνου πυρκαγιάς.
Παράλληλα, και φέτος θα εκπονηθεί το πρόγραμμα ANTINERO, που θα περιλαμβάνει προληπτικούς καθαρισμούς δασών καθώς και συντήρηση και διάνοιξη δασικών δρόμων και αντιπυρικών ζωνών. Ταυτόχρονα, στο επίκεντρο, όπως και πέρσι, έχουν τεθεί οι καθαρισμοί αρχαιολογικών χώρων, με τη λίστα να διευρύνεται κι άλλο, σε συνεργασία και συνεννόηση με το υπουργείο Πολιτισμού. Σημειώνεται, ότι οι περιοχές αυξημένου κινδύνου έχουν επισημανθεί ήδη από την Πολιτική Προστασία, σε συνέχεια αυτοψιών από μικτά κλιμάκια, και έχουν ενημερωθεί σχετικά οι περιφέρειες και οι δήμοι όπου υπάγονται αυτές οι περιοχές. Στις αρχές Απριλίου πραγματοποιήθηκε, μάλιστα, ευρεία σύσκεψη στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας για τη θωράκιση αρχαιολογικών χώρων και αποφασίστηκε να επιταχυνθούν οι ενέργειες και οι δράσεις τους για θέματα πυροπροστασίας. Ακόμη, σύμφωνα με πηγές της Πολιτικής Προστασίας, έχει δοθεί η χρηματοδότηση μέσω του υπουργείου Εσωτερικών στην τοπική αυτοδιοίκηση για την κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας, πολύ νωρίτερα φέτος, και το ποσό είναι σημαντικά αυξημένο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.
Επιπλέον, στα σχέδια του υπουργείου είναι οι αυξημένες περιπολίες της Πυροσβεστικής, της ΕΛΑΣ και του ΓΕΕΘΑ κατά τις ημέρες με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας (4 ή 5) ενώ το Πυροσβεστικό Σώμα βρίσκεται ήδη σε ετοιμότητα για την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου μέσω συνεχών εκπαιδεύσεων και ασκήσεων που πραγματοποιεί.
Μέχρι 30 Απριλίου οι καθαρισμοί των οικοπέδων στους οικισμούς
Μέχρι τις 30 Απριλίου θα πρέπει να έχουν καθαριστεί τα οικόπεδα και οι λοιποί ακάλυπτοι χώροι από τους ιδιοκτήτες τους σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 20/2023 Πυροσβεστική Διάταξη, που δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στις 19 Απριλίου του 2023 και υπέγραψε ο υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Ευάγγελος Τουρνάς.
Παράλληλα, στη διάταξη με τίτλο « Καθορισμός προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των ανωτέρω περιοχών, καθώς και σε εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα» επισημαίνεται ότι οι ιδιοκτήτες των παραπάνω εκτάσεων θα πρέπει να τις συντηρούν καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή από 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Ειδικότερα ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τον καθορισμό προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο με σκοπό την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της. Η υποχρέωση αυτή, σύμφωνα με την νέα διάταξη, επεκτείνεται και σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των παραπάνω περιοχών, καθώς και των εκτός σχεδίου γηπέδων με κτίσμα.
Ως «καθαρισμός» ορίζεται λεπτομερώς η απομάκρυνση σπασμένων δένδρων και κλαδιών, ξερά χόρτα, φύλλα κλπ., καθώς και των κλαδιών που βρίσκονται σε άμεση επαφή με κτίσμα. Επιπλέον στον καθαρισμό περιλαμβάνεται επίσης η απομάκρυνση της καύσιμης φυτικής ύλης που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους όπως ενδεικτικά το φυλλόστρωμα, τα ξερά χόρτα και τα κατακείμενα ξερά κλαδιά. Επιπλέον περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η απομάκρυνση τυχόν άλλων εγκαταλελειμμένων καυστών, αναφλέξιμων ή εκρήξιμων υλικών ή αντικειμένων, καθώς και εύφλεκτων απορριμμάτων, αλλά και η συλλογή και απομάκρυνση όλων των υπολειμμάτων καθαρισμού.
Παράλληλα, σύμφωνα με την διάταξη, οι δήμοι, θα πρέπει να μεριμνούν σχετικά με την εκπλήρωση της υποχρέωσης των ιδιοκτητών, νομέων, επικαρπωτών, μισθωτών και υπομισθωτών, για την διενέργεια καθαρισμού των παραπάνω χώρων, από την 1η μέχρι την 30η Απριλίου και τη συντήρηση αυτών των χώρων καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, από 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Ειδικότερα, όπως προβλέπει η διάταξη, αποτελεί υποχρέωση των δήμων η ενημέρωση των υπόχρεων για καθαρισμό μέχρι την 31η Μαρτίου κάθε έτους. Μόνο για φέτος, η ενημέρωση των υπόχρεων από τους δήμους, θα γίνει μέχρι 28 Απριλίου. Επίσης είναι υποχρέωση των δήμων η διενέργεια τακτικών ή εκτάκτων ελέγχων (ύστερα από καταγγελία ή και αυτεπαγγέλτως) καθ’ όλη την διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, καθώς και η διαδικασία αυτεπάγγελτου καθαρισμού σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων καθαρισμού από τους υπόχρεους.
Σε περίπτωση που κάποιος ιδιοκτήτης ενημερωθεί από τον οικείο δήμο προκειμένου να προβεί σε ενέργειες αρχικού καθαρισμού, μπορεί να ενημερώσει το δήμο για την πραγματοποίηση του αρχικού καθαρισμού καθώς και της συντήρησης καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, με κάθε πρόσφορο μέσο.
Εάν οι ιδιοκτήτες δεν πραγματοποιήσουν τον καθαρισμό και τη συντήρησή των παραπάνω εκτάσεων ο δήμος επιβάλλει κυρώσεις και συγκεκριμένα, επιβάλλεται πρόστιμο που ανέρχεται σε 0,50 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, με ελάχιστο ποσό 200 ευρώ, και επιπλέον τη δαπάνη του αυτεπάγγελτου καθαρισμού του χώρου και απομάκρυνσης των υλικών.
Ωστόσο σύμφωνα με τη νέα διάταξη αν οι ιδιοκτήτες πραγματοποιήσουν τον καθαρισμό εντός της προθεσμίας των 10 ημερών, από την επίδοση, θυροκόλληση ή κοινοποίηση της επιβολής προστίμου, τότε ο οικείος δήμος εκδίδει απόφαση μείωσης έως και 50% του προστίμου.
Εάν πρόκειται για εγκαταλελειμμένους χώρους, ή αγνώστων ιδιοκτητών, περιφραγμένους και ασφαλισμένους, ο δήμος καλεί την Πυροσβεστική για να βεβαιώσει τον κίνδυνο πυρκαγιάς και να διενεργήσει αυτοψία και κατόπιν «υποχρεούται σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων για την άρση του κινδύνου».
Σημειώνεται ότι για την καύση φυτικής ύλης ως προϊόν καθαρισμού, έως και τις 30 Απριλίου 2023, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να απευθύνονται στις κατά τόπους Πυροσβεστικές Υπηρεσίες ώστε να ενημερώνονται για τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν, τα υποχρεωτικά μέτρα πρόληψης καθώς και κάθε άλλη πρόσθετη πληροφορία.
Επιπλέον τονίζεται ότι υφίσταται ήδη απαγόρευση της οποιασδήποτε χρήσης πυρός από 20-04-2023 ύστερα από σχετική απόφαση του Συντονιστή Επιχειρήσεων Βορείου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης, για τις περιφέρειες:
– Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες, Δωδεκάνησα),
– Κρήτης (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο και Λασίθι) καθώς και
– Βορείου Αιγαίου αλλά μόνο για τη Σάμο, Ικαρία και τους Φούρνους Ικαρίας.