Ο απόστρατος αξιωματικός της Πυροσβεστικής ξεκίνησε την απολογία του ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου λέγοντας: «Θέλω να εκφράσω ως άνθρωπος τη λύπη μου και την οδύνη μου για τους τραυματίες, τους πληγέντες και εν γένει για τους παθόντες εκείνης της ημέρας. Δεν θέλω να πω κάτι άλλο γιατί αυτή η μέρα είναι η πιο τραγική της ζωής μου».
Ο τότε υπαρχηγός της Πυροσβεστικής, αποποιούμενος κάθε ευθύνη για όσα έγιναν ή δεν έγιναν από την υπηρεσία του στο Μάτι, «έδειξε» ευθύνες του συγκατηγορουμένου του, τότε αρχηγού Σωτήρη Τερζούδη, αλλά και άλλων επιτελικών.
Ίσως η πλέον ενδεικτική των θέσεων του για το «τις πταίει», ήταν η απάντησή του για την εκτροπή του ελικοπτέρου που πήγαινε προς το Μάτι, το οποίο έλαβε εντολή αρχηγού να γυρίσει προς τα διυλιστήρια Κορίνθου: «Δεν έπρεπε να γίνει εκτροπή», είπε ο κατηγορούμενος συμπληρώνοντας πως «είναι προς τιμήν του κ. Φωστιέρη (επικεφαλής ΕΣΚΕ) που είπε την αλήθεια, ότι δηλαδή δέχθηκε τηλεφώνημα από στελέχη της εταιρείας». Λίγο μετά ο κ. Ματθαιόπουλος θέλησε να αμβλύνει τον ισχυρισμό του λέγοντας πως «ίσως να το έκανε για καλό ο κ. αρχηγός».
Αντίθετα από τον άλλοτε ανώτερο του, Σωτήρη Τερζούδη, ο οποίος είπε χθες πως γνώριζαν για νεκρούς πριν την συνέντευξη, παρουσία τού τότε πρωθυπουργού στο ΕΣΚΕ, ο κ. Ματθαιόπουλος όταν ρωτήθηκε από τον εισαγγελέα για την ώρα που έμαθαν πως υπήρχαν νεκροί απάντησε πως ο ίδιος το έμαθε μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης.
Εισαγγελέας: Πότε λάβατε γνώση για νεκρούς;
Κατηγορούμενος: Ειπώθηκε από το ΕΚΑΒ για τραυματίες και ίσως δύο νεκρούς. Δεν ήταν διασταυρωμένο. Στις 23:00 (συνέντευξη) δεν ήξερα συγκεκριμένα και διασταυρωμένα για ύπαρξη νεκρών. Κλείνοντας η συνέντευξη, μετά τις 12 και 15 άκουσα, όχι από την Πυροσβεστική, αλλά από αξιωματικούς της αστυνομίας ότι υπήρχαν καμένοι.
Έχοντας μαζί του ένα ντοσιέ με έγγραφα και ένα μεγάλο τετράδιο με σημειώσεις, ο κ. Ματθαιόπουλος στην αρχή της απολογίας αναφέρθηκε στο βιογραφικό του, στα «33 χρόνια μάχιμης υπηρεσίας». Μετά ξεκίνησε την εξιστόρηση από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου του 2018 και τη λειτουργία του Σώματος, φθάνοντας στην κρίσιμη ημέρα κατά την οποία προηγήθηκε η μεγάλη φωτιά στην Κινέτα. Όπως είπε, ο ίδιος από την προηγούμενη ημέρα βρισκόταν στο Συντονιστικό (ΕΣΚΕ) καθώς «είχαμε σε εξέλιξη συμβάντα με βασικό στη Σκόπελο» και ενώ είχε εκδοθεί χάρτης πρόβλεψης που είχε την Αττική και άλλες περιοχές με δείκτη επικινδυνότητας 4.
Σε κάθε σκέλος της κατηγορίας, που αφορά την όλη διαχείριση της Πυροσβεστικής και τη χρήση ή μη των μέσων της, αλλά και το ζήτημα της απομάκρυνσης κατοίκων, ο απόστρατος, επικαλούμενος το νομικό καθεστώς που διέπει το Σώμα, έδωσε στο δικαστήριο τις δικές του απαντήσεις αναφέροντας ποιος έχει την ευθύνη.
Έτσι, στον καταλογισμό του κατηγορητηρίου περί της έλλειψης, την επίμαχη ημέρα, εναέριας επιτήρησης ο κατηγορούμενος σημείωσε πως «έλαβα διαβεβαίωση πως θα υπάρχει εναέρια επιτήρηση, καθώς όμως δεν ανήκε στην αρμοδιότητά μου δεν ασχολήθηκα καθόλου».
Όσον αφορά τη διαχείριση των εναέριων μέσων, ο κ. Ματθαιόπουλος ήταν σαφής: «Η διαχείριση από το Συντονιστικό Δασοπυρόσβεσης την έχει η διοίκηση του ΕΣΚΕ και ασκείται με την έγκριση του αρχηγού».
Την ίδια απάντηση έδωσε και στην πράξη που αφορά τη μη διάθεση των πλωτών της Πυροσβεστικής για το Μάτι: «Είναι αρμοδιότητα του αρχηγού». Επίσης, είπε πως «δεν γνώριζα, καν, κατά πόσο ήταν επανδρωμένα».
Σύμφωνα με την κατηγορία, ένα άλλο κρίσιμο για την τραγική κατάληξη της φωτιάς στο Μάτι θέμα ήταν η απομάκρυνση οχημάτων από την περιοχή της Πεντέλης προκειμένου να πάνε στην Κινέτα. Σύμφωνα με τον κατηγορούμενο, η απομάκρυνση έγινε ορθώς. «Όμως, ο αρμόδιος διοικητής οφείλει αμέσως να τα αντικαταστήσει. Δεν ξέρω αν σε πραγματικό χρόνο έγινε αντικατάσταση», σημείωσε αναφερόμενος όχι σε συγκατηγορούμενό του αλλά στον μάρτυρα της υπόθεσης, τότε διοικητή του 12ου ΠΣ Αθηνών.
Σχετικά με την έλλειψη ενημέρωσης των αρμόδιων υπηρεσιών που καταλογίζεται, ο κατηγορούμενος είπε πως γινόταν μέσω Πολιτικής Προστασίας και συμπλήρωσε ότι «ήταν σε όλους γνωστή η πυρκαγιά».
Μεγάλο κομμάτι της απολογίας του κ. Ματθαιόπουλου ήταν η απάντησή του σε ό,τι αφορά τη μη κινητοποίηση για απομάκρυνση πολιτών από το Μάτι. Ο κατηγορούμενος εξήγησε πως η απομάκρυνση που έγινε νωρίτερα εκείνη την ημέρα στην Κινέτα ήταν εφικτή λόγω του μικρότερου πληθυσμού, καθώς ήταν Δευτέρα και όχι Σαββατοκύριακο, του πλεονεκτήματος που παρείχε η «ασφαλής ζώνη της παλαιάς και νέας Εθνικής Οδού» αλλά και της μορφής της πυρκαγιάς που δεν είχε πολλά μέτωπα, έκαιγε πυκνή βλάστηση και είχε πιο αργή κίνηση. «Ο κόσμος μπορούσε να κινηθεί πιο γρήγορα και πιο εύκολα», ανέφερε. Αντίθετα, η φωτιά που ξεκίνησε από το Νταού Πεντέλης ήταν εξόχως δύσκολη καθώς, όπως είπε ο κ. Ματθαιόπουλος, διασπάστηκε σχεδόν αμέσως σε πολλά μέτωπα «αν όχι από τα πρώτα δευτερόλεπτα, από τα πρώτα λεπτά. Χιλιάδες καύτρες έδωσαν νέες πυρκαγιές, που οι δυνάμεις δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν. Η λεωφόρος Μαραθώνος ήταν 20 μέτρα». «Μετά τις 17:30, που δεν ξέρω πώς προέκυψε αυτή η ώρα ότι έπρεπε να δωθεί απομάκρυνση (αναφέρεται στη θέση του δικαστικού πραγματογνώμονα ότι αυτήν την ώρα ήταν εφικτή η απομάκρυνση), όταν η φωτιά ξεκίνησε στις 16:40 πού θα πηγαίνει αυτός ο κόσμος; Υπήρχε σχέδιο; Παίρνω τον κόσμο και τον πάω πού; Σε πλατεία; Σε εκκλησία; Μιλάμε για πυρκαγιά με φλόγες 20 μέτρα και πυκνό καπνό. Μήπως θα είχαμε περισσότερους νεκρούς; Δεν έχουμε πάντα στα μέτρα μας την πυρκαγιά, μακάρι να μπορούσαμε. Το ΠΣ από το 1933 έχει κάνει πολλές απομακρύνεις. Καμία όμως σε τέτοια κλίμακα όπως το Μάτι», πρόσθεσε.
Σε κάθε περίπτωση, ο κατηγορούμενος τόνισε ότι ο ίδιος δεν είχε αρμοδιότητα να εισηγηθεί κάτι τέτοιο και πως αρμόδιος για οργανωμένη απομάκρυνση είναι ο εκάστοτε επικεφαλής της πυρκαγιάς είτε μέσω δήμου ή περιφέρειας είτε σε συνεννόηση με την αστυνομία.
Σε ερώτηση του εισαγγελέα για την εικόνα της φωτιάς στο Σουσάκι Κορίνθου κοντά στα διυλιστήρια, ο κατηγορούμενος απάντησε πως είχε περάσει την περίφραξη και πως νωρίτερα είχε καεί ένα φορτηγό. Όταν ο εισαγγελέας ρώτησε αν είθισται να ζητούν φορείς ή άλλοι εναέρια μέσα, ο κ. Ματθαιόπουλος είπε πως πολύ συχνά ζητούν εναέρια δήμαρχοι και άλλοι.
Εισαγγελέας: Συνηθίζεται δηλαδή; Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα μέσα και πρέπει να αφαιρεθούν από άλλη πυρκαγιά γίνεται αυτό; Έπρεπε να γίνει η εκτροπή του ελικοπτέρου;
Κατηγορούμενος: Όχι δεν έπρεπε.
Η απολογία του τότε επικεφαλής του ΕΣΚΕ Ιωάννη Φωστιέρη
Με βολές και αιχμές κατά των συμπερασμάτων του δικαστικού πραγματογνώμονα για τα αίτια της τραγωδία στο Μάτι ξεκίνησε την απολογία του στην δίκη για την φονική πυρκαγιά ο τότε Διοικητής του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων Ιωάννης Φωστιέρης.
Ο κ. Φωστιέρης αφού δήλωσε την θλίψη του για ότι συνέβη στις 23 Ιουλίου 2018 στο Μάτι επιχείρησε να αναλύσει λεπτομερώς στο δικαστήριο τον τρόπο λειτουργίας του ΕΣΚΕ τονίζοντας πολλές φορές πως το Κέντρο “δεν κάνει διαχείριση κρίσεων. Εμείς διαχειριζόμαστε τις διαθέσιμες δυνάμεις” είπε και συμπλήρωσε λίγο αργότερα πως “εμένα με διέπει το καθεστώς του διοικητή της πυροσβεστικής Υπηρεσίας”.
Σε αυτήν την ενότητα της απολογία του ο κ. Φωστιέρης τόνισε πως εκείνη την περίοδο ξεκίνησε να δημιουργείται η τεχνική υποδομή για το 112, επισημαίνοντας πως αυτή η δυνατότητα δεν υπήρχε τότε.
Αναφερόμενος στην επίμαχη μέρα ο κατηγορούμενος επεσήμανε πολλές φορές ότι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν ήταν εξαιρετικά δυσμενείς για το έργο τους , αναφερόμενος σε “Ακραίο μετεωρολογικό φαινόμενο” που απαιτούσε ειδικά μέτρα.
Όπως ανέφερε , ουσιαστικά σχολιάζοντας την θέση του δικαστικού πραγματογνώμονα επιπυραγού Δημήτρη Λιότσιου ως προς την βαρύτητα των φαινομένων: “Εδώ έχουμε ένα φαινόμενο. Ένα ακραίο μετεωρολογικό φαινόμενο. Είναι καταγεγραμμένο από τους μετεωρολογικούς σταθμούς. Ο σταθμός της Πεντέλης αναφέρει σταθερή ροή αέρα έξι μποφόρ με ριπές 8 έως 9 μποφόρ. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό; Ένα πτητικό δεν μπορεί να κάνει επιτυχημένες ρίψεις με αυτές τις συνθήκες”. Μάλιστα κάνοντας λόγο για “κατώτερο αξιωματικό” όπως χαρακτήρισε τον κ. Λιότσιο , εκνευρισμένος συνέχισε: “Τι να κάνουμε; Να στείλουμε κάτι για να κοροϊδέψουμε τον κόσμο ότι στείλαμε; Εμείς είμαστε πυροσβέστες επαγγελματίες, δεν ήμαστε πολιτικοί. Σε κάθε συμβάν θα σταλεί το κατάλληλο μέσο που προσφέρει έργο. Εμείς δεν κάνουμε πολιτική. Ειπώθηκαν τραγικά πράγματα στο δικαστήριο σας όπως να έρθει το πετζετέλ από τη Λαμία. Να έρθει να κάνει ρίψη 1 τόνου σε ένα τέτοιο συμβάν; Εάν τα είχα προτείνει αυτά θα με είχαν ρίξει από την καρέκλα μου..”.
Όπως ανέφερε ο κατηγορούμενος το ΕΣΚΕ δεν έχει τρόπο λειτουργίας ΓΕΕΘΑ , “είναι μία πολιτική διοικητική υπηρεσία του Κράτους” όπως είπε “Σε εμάς προΐσταται πολιτικός προϊστάμενος, που δίνει εντολές και γίνονται αποδεκτές. Αν πει στον αρχηγό κάτι θα το εκτελέσει, είναι πολιτική η δομή.»
Ο κατηγορούμενος χαρακτήρισε «κουτό» το ερώτημα για το εάν υπήρχε επιφυλακή. “Είναι κουτό το ερώτημα εάν τηρήθηκε επιφυλακή. Ασφαλώς και τηρήθηκε. Παρουσία πολιτικής και φυσικής ηγεσίας δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει επιφυλακή”. Αναφέρθηκε επίσης και στο θέμα του οργανογράμματος του ΕΣΚΕ λέγοντας πως “Μακάρι να μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ακόμα 15 θέσεις εργασίας στο τηλεφωνικό κέντρο. Σε εμάς είχε αποφασιστεί να μην υπάρχει γραμμή προτεραιότητας, αυτό, ωστόσο, δημιουργεί πρόβλημα διότι λένε μας καλούν και δεν απαντούν. Οι θέσεις εργασίας τηλεφωνητών ήταν τρεις. Μπορώ σας πω ότι σε μία διακοπή ρεύματος κάπου στην Αθήνα δεν είναι υπερβολή να πούμε πως μπορεί να έχουμε 2.500 κλήσεις ..”
Σε ότι αφορά την εναέρια επιτήρηση, που κατά την κατηγορία δεν λειτούργησε επαρκώς την επίμαχη ημέρα, ο κατηγορούμενος και πάλι απαντώντας σε όσα ακούστηκαν στο δικαστήριο περί δυνατότητας χρήσης πετζετέλ διθέσιων είπε “Δεν υφίσταται έμφορτη επιτήρηση με έμφορτα πετζετέλ. Εκείνη την ημέρα έγινε επιτήρηση από την Ελληνική Αεραθλητική Ομοσπονδία, η οποία δεν είναι καμία τυχαία. Έχει πιο σύγχρονα πετζετέλ. Ούτε όμως υφίσταται επιτήρηση με έμφορτα 215 (καναντέρ).” Πρόσθεσε επίσης ότι μία τύποις επιτήρηση γίνεται ούτως ή άλλως και από την πολιτική αεροπορία, καθώς οι πιλότοι ενημερώνουν τον Πύργο Ελέγγχου για συμβάντα (καπνός) δίνοντας στίγμα, ώστε να μιλήσει ο Πύργος Ελέγχου με τον κοντινότερο της Πολεμικής Αεροπορίας “Στο επίδικο έγινε” είπε ο κατηγορούμενος.
Τέλος στην θέση του πορίσματος του πραγματογνώμονα ότι πτητικό έφυγε το μοιραίο απόγευμα από το Μάτι ενώ θα μπορούσε να κάνει κι άλλες ρίψεις , ο τότε επικεφαλής του ΕΣΚΕ είπε “Η μάνα μου να καίγεται από κάτω, οι δεξαμενές (του αεροσκάφους) δεν αδειάζουν. Σας λένε πράγματα που δεν ισχύουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις μία είναι η ερώτηση: “πόσο χρόνο έχουμε;” Τίποτε άλλο. Ο πιλότος αποφασίζει με γνώμονα τον πραγματικό διαθέσιμο χρόνο στον αέρα”.
Η απολογία του κ. Φωστιέρη συνεχίστηκε τη Δευτέρα.
Την ακλόνητη πεποίθηση του ότι στην πυρκαγιά στο Μάτι το 2018 «κάναμε ότι καλύτερο μπορούσαμε επιχειρησιακά, με τα μέσα που διαθέταμε» εξέφρασε κατά τη δεύτερη μέρα απολογίας του στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο ο τότε διοικητής του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων Ιωάννης Φωστιέρης ο οποίος επέρριψε ευθύνες σε Λιμενικό και Αστυνομία για αποφάσεις που έλαβαν οι οποίες επέδρασαν στην εξέλιξη της τραγωδίας.
Ο κατηγορούμενος, πολλοί ισχυρισμοί τού οποίου προκάλεσαν αντιδράσεις από τους συγγενείς θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς, επέλεξε στην κατακλείδα της απολογίας του να δηλώσει, επικαλούμενος επιστημονικές γνώμες, ότι «το Μάτι πέθανε εκατό μέτρα πριν το μέτωπο της φωτιάς περάσει τη Μαραθώνος από τα υπέρθερμα αέρια. Πρώτα πέθανε και μετά κάηκε. Εμείς δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι. Τα εναέρια μέσα ήταν μετρημένα κουκιά και δεν μπορούσαν με τέτοιους ανέμους». Υποστήριξε δε πως ορθώς δεν έγινε οργανωμένη απομάκρυνση «γιατί θα είχαμε 200 νεκρούς».
Σύμφωνα με τις θέσεις που εξέφρασε στην απολογία του το πρώην ανώτατο στέλεχος της Πυροσβεστικής, κατά τον ίδιο τρόπο που κινήθηκαν επιχειρησιακά στην φωτιά της Κινέτας, λίγο νωρίτερα την επίμαχη μέρα, κινήθηκαν, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης, και στην περίπτωση της φωτιάς στο Μάτι: «Ίδιες αρχές και λειτουργίες που έγιναν στην Κινέτα, έγιναν και στο Μάτι. Αγαπούσαμε τη Δυτική Αττική και μισούσαμε την Ανατολική; Για όνομα του Θεού. Αν είναι δυνατόν».
Κατά την εξέταση του από έδρας, ο κ. Φωστιέρης επέρριψε ευθύνες στο Λιμενικό, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τη μη κινητοποίηση των πλωτών της Πυροσβεστικής για διάσωση ανθρώπων από τη θάλασσα: «Η διάσωση γίνεται από το Λιμενικό!» είπε εκνευρισμένος και συνέχισε: «Μας έχουν φορτώσει τα πάντα! Οι λέμβοι που έχουμε στα δικά μας σκάφη είναι για το προσωπικό μας! Δεν κάνουμε εμείς διασώσεις! Πώς θα ανεβάσουμε τον κόσμο στο σκάφος με αυτά τα μποφόρ. Το Λιμενικό τι έκανε; Αυτή ήταν η δουλειά του. Γιατί δεν έδωσε εντολή από τη στιγμή που έβλεπε αυτή τη λαίλαπα, να κρατήσει τα δύο καράβια της γραμμής να κατεβάσει λέμβους και να σώσει κόσμο; Το φορτωθήκαμε και αυτό. Τινάχτηκα από την καρέκλα όταν έμαθα ότι ξεφόρτωναν κόσμο τα καράβια. Λέω πάει πνίγηκε η Μαραθώνος. Τι έκανε το Λιμενικό; Γιατί το έχουμε; Για να κυνηγάει λαθρομετανάστες;».
Αντίστοιχα για την Αστυνομία ο κ. Φωστιέρης είπε πως όταν έμαθε πως οδηγούσε τα αυτοκίνητα μέσα στο Μάτι «παλάβωσα».
Αναφερόμενος και πάλι στις καιρικές συνθήκες, ο τότε επικεφαλής του ΕΣΚΕ είπε: «Αν ξέραμε ότι θα είχαμε σταθερή ροή ανέμου, όπως την είχαμε υπόψη, αλλά σε συνδυασμό και με ριπές θα σχεδιάζαμε κάτι άλλο. Εγώ τι πρόταση να κάνω στην ηγεσία; Έχω τέτοια ένδειξη; Ούτε κατά διάνοια… Που να πάνε τα δικά μας; Εγώ είμαι με τα χέρια δεμένα. Στα εναέρια, το ίδιο… Τα εναέρια τρέμουν δεν μπορούν να κάνουν ρίψεις. Όλοι το έχουν πανάκεια σε πρακτικό επίπεδο, ότι “θα σηκώσω εναέριο και θα σβήσω τι φωτιά”. Για αυτό “ανοίγουν” οι φωτιές».
Ο κατηγορούμενος είπε πως η όλη διαχείριση που έκαναν εκείνη την περίοδο τελούσε υπό καθεστώς ένδειας σε μέσα και με πίεση περιορισμού τού κόστους λόγω της οικονομικής κρίσης. «Ελάτε στη θέση μας… Θέλαμε εμείς να πάθουν οι άνθρωποι αυτήν τη ζημιά; Χάσαμε τις θέσεις μας. Έχει αλλάξει η ζωή μας… Ελεγχόμαστε αυτή τη στιγμή για το πώς επιχειρούμε: Έτσι επιχειρούμε καθώς αυτά μας είχε δώσει το ελληνικό κράτος. Είχαμε οικονομικές δυσκολίες. Αυτή τη στιγμή υπάρχει οικονομική δυνατότητα για εναέρια … Εκείνη την περίοδο παλεύαμε με τα τεσσάρια καναντέρ (εννοεί τα 415 cl νεώτερης γενιάς). Τα δυάρια (215 cl) καναντέρ είναι ιπτάμενα φέρετρα … Πετούν στα κόκκινα … Με απλά λόγια… Ας με παρεξηγήσουν, δεν με απασχολεί- και δεν μιλάω για τους πληγέντες προς Θεού! Αυτά είναι δυστυχώς τα εργαλεία μας και αυτές είναι οι επιχειρήσεις μας, γι’ αυτό βλέπετε και οι πυρκαγιές ότι “ανοίγουν”…» είπε.
Σε ερώτηση για την εκτροπή του ελικοπτέρου που ξεκίνησε για Μάτι και έλαβε εντολή να πάει στα διυλιστήρια, ο κ.Φωστιέρης είπε πως δέχθηκε δύο τηλεφωνήματα από τον επιχειρηματία που ζήτησε να ενισχυθούν οι επίγειες δυνάμεις, με εναέρια μέσα και πως ενημέρωσε σχετικά τη φυσική και πολιτική ηγεσία. Ακολούθησε τρίτο τηλεφώνημα για τα διυλιστήρια από τον μηχανικό ασφαλείας των εγκαταστάσεων. «Δεν είναι τυχαίος! Έχει εξειδικευμένες γνώσεις. Εμένα δεν με ενδιαφέρει ο κύριος ο συγκεκριμένος, αλλά η εγκατάσταση. Εάν γινόταν κάτι θα είχαμε εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Αν γινόταν μία έκρηξη θα έφευγε όλο το διυλιστήριο στον αέρα» είπε ο κ. Φωστιέρης για να εξηγήσει την προτεραιότητα στην Κόρινθο.
Αναφερόμενος στα Σινούκ και γιατί δεν πέταξαν από αυτά που τους είχε διαθέσει η Πολεμική Αεροπορία, ο κατηγορούμενος είπε πως η ενημέρωση που είχαν, ήταν ότι δεν επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες την απογείωση. Είπε μάλιστα πως κυβερνήτης Σινούκ στην Πάχη είχε εκφράσει φόβους για την ασφάλεια και πως ο συγκεκριμένος τύπος δεν θα μπορούσε να δώσει αποτελέσματα, παρά τα όσα νομίζει ο κόσμος.
Η απάντησή του προκάλεσε την αντίδραση μίας γυναίκας η οποία φώναξε: «Το Σινούκ κράτησε την φωτιά στην Αγία Μαρίνα και ο κόσμος ήταν εκεί». Η πρόεδρος της είπε να απομακρυνθεί από τη δικαστική αίθουσα. «Συγγνώμη κυρία πρόεδρε” της απάντησε η γυναίκα και με δεικτικό τρόπο συνέχισε φεύγοντας «είμαστε ο κόσμος που δεν καταλαβαίνει».
Όσον αφορά την οργανωμένη απομάκρυνση ο πρώην διοικητής του ΕΣΚΕ δήλωσε ότι ορθώς δεν δόθηκε εντολή: «Τον πραγματικό αριθμό για το πόσοι άνθρωποι ήταν στο Μάτι δεν το γνωρίζει κανένας. Ας πούμε, μίνιμουμ 2.000 άνθρωποι υπήρχαν … Δεν υπήρχε υποδομή να δεχθεί με ασφάλεια 500 ανθρώπους. Να πάρει κάποιος την απόφαση ότι ο κόσμος φεύγει. Πού τον πας; Αυτά που έχουν ειπωθεί στο δικαστήριο σας είναι στην επικίνδυνη ζώνη. Θα πάμε τους ανθρώπους μεταξύ θερμής και καυτής ζώνης; Δεν θα πάρει κανείς την ευθύνη να πει φύγετε! Να πάνε πού; Δεν θα αναλάβει κανείς ευθύνη γιατί εκεί είναι που θα κάψει τον κόσμο. Θα φτάσουμε σε επίπεδο δεδομένου κακουργήματος… Τουλάχιστον 200 άνθρωποι θα είχαν καεί αν κάποιος έδινε “απομάκρυνση” και κάποιος δήμαρχος τον άκουγε. Σας μιλάω ειλικρινά, σας ορκίζομαι! Λυπάμαι, πραγματικά λυπάμαι. Έχει αλλάξει η ζωή μου. Όμως αυτή είναι η αλήθεια, αρέσει δεν αρέσει! Μετά θα λέγανε “δώσατε την εντολή και εκθέσατε τον κόσμο σε κίνδυνο”. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Δεν μπορείς να τους πεις απλά φύγετε. Όλα αυτά που λέγονται είναι εκ των υστέρων».
Σε ερώτηση του εισαγγελέα ο κ. Φωστιέρης επανέλαβε ότι λάμβαναν εντολές από τον πολιτικό του προϊστάμενο καθώς «είμαστε πολιτική υπηρεσία».
Εισαγγελέας: Έδινε εντολές υπηρεσιακές ο κ. Τόσκας;
Κατηγορούμενος: Έχει υπόβαθρο από τον στρατό. Έχει δίπλα του άνθρωπο από Πολεμική Αεροπορία. Κατά νόμο είναι προϊστάμενος και από τη στιγμή που θα εκφράσει κάτι, σε εμένα είναι εντολή.
Εισαγγελέας: Λανθασμένα το έχετε στο μυαλό σας. Ο πολιτικός προϊστάμενος δεν δίνει εντολές.
Κατηγορούμενος: Εάν έρθει εδώ ο υπουργός Δικαιοσύνης και πει κάτι δεν είναι εντολή;
Εισαγγελέας: Όχι.
Εισαγγελέας: Το ελικόπτερο της ΕΛΑΣ στις 17:30 δεν θα μπορούσε να βοηθήσει για την απομάκρυνση, με τα μέσα που διαθέτει για να ειδοποιήσει τον κόσμο;
Κατηγορούμενος: Διαθέτει μέσα; Μικρόφωνα μεγάφωνα κλπ. ήταν σε λειτουργία; Δεν το γνωρίζω.
Εισαγγελέας: Διαθέτει. Ας υποθέσουμε ότι είχε δυνατότητα. Δεν μπορούσε να ειδοποιήσει;
Κατηγορούμενος: Υποθετικά θα απαντήσω: Αν έχει, δεν μπορεί να πάει μέσα στον καπνό. Πρέπει να πάει από πάνω και να αρχίσει να φωνάζει να φύγει ο κόσμος, χωρίς να βλέπει κάτω! Είναι λάθος. Δεν θα το κάνει, δεν είναι ασφαλές.
Εισαγγελέας (εκνευρισμένος): Δηλαδή ήταν καλύτερο αυτό που έγινε;
Κατηγορούμενος: Ηθικά, έχετε δίκιο: όχι! Επιχειρησιακά όμως δεν μπορούσε να γίνει κάτι άλλο.
Φίλιππος Παντελεάκος: “Το κράτος δεν είχε την απαραίτητη ετοιμότητα για να αντεπεξέλθει”
Αποκαρδιωτική εικόνα για την ανταπόκριση του θαλάμου επιχειρήσεων του Λιμενικού και του ΓΕΕΘΑ την ώρα που κινδύνευαν πολίτες στο Μάτι, αλλά και για την λάθος εκτίμηση της ΕΛΑΣ τις πρώτες κρίσιμες ώρες έναρξης της πυρκαγιάς, μετέφερε στο δικαστήριο απολογούμενος για την τραγωδία με τους 104 νεκρούς, ο απόστρατος αξιωματικός της Πυροσβεστικής, Φίλιππος Παντελεάκος, τότε διευθυντής του Κέντρου Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας.
Ο αξιωματικός που αντιμετωπίζει την κατηγορία της “πάσχουσας” ενημέρωσης των συναρμόδιων υπηρεσιών για τη φωτιά, την εξέλιξή της και τις δράσεις Πολιτικής Προστασίας, κατά την διάρκεια της απολογίας του ζήτησε δύο φορές συγγνώμη από τους πολίτες και αντί άλλης τοποθέτησης, επέλεξε να αναγνώσει στο δικαστήριο όλες τις καταγεγραμμένες συνομιλίες του Κέντρου Επιχειρήσεων με όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς εκείνη την ημέρα: “Εκείνη την τραγική ημέρα στο Μάτι, τραγική για όλους” όπως είπε.
“Η πυρκαγιά στο Μάτι ανέδειξε τις ελλείψεις και την αδυναμία του κράτους να αντεπεξέλθει” ανέφερε ο κ. Παντελεάκος. Ο απόστρατος αξιωματικός, αναφερόμενος σε όσα έγιναν εκείνο το απόγευμα της 18ης Ιουλίου 2018, είπε: “Ζητώ συγγνώμη από τους πολίτες που δεν μπορούσαμε να κάνουμε το κάτι παραπάνω. Όπως αποδείχθηκε, το κράτος την περίοδο πριν από το Μάτι, δεν είχε την απαιτούμενη ετοιμότητα για να αντεπεξέλθει. Τη συγκεκριμένη ημέρα προσπαθήσαμε να κάνουμε το μέγιστο δυνατό”.
Μέσω της ανάγνωσης των συνομιλιών του ΚΕΠΠ με κάθε υπηρεσία, οι οποίες ξεκινούν από την έναρξη της πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης λίγα λεπτά από την έναρξη της φωτιάς πριν τις 5 το απόγευμα και έως αργά τη νύχτα, ο κατηγορούμενος, ανάλογα με τον βαθμό ανταπόκρισης του κάθε εμπλεκομένου, ουσιαστικά “έδειξε ευθύνες” κάποιων αλλά και διαχώρισε άλλους, καθώς όπως είπε, κινήθηκαν όπως άρμοζε στο πλαίσιο των καθηκόντων τους.
Οι συνομιλίες που ανέγνωσε αποκαλύπτουν ολιγωρία κυρίως από το Λιμενικό Σώμα, που εμφανίζεται, όχι μόνο να αδρανεί στις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις του ΚΕΠΠ για απομάκρυνση εγκλωβισμένων σε ξενοδοχείο και εν συνεχεία πολιτών που είχαν βρεθεί στην παραλία “κυνηγημένοι” από την φωτιά, αλλά και να μεταφέρει λάθος εικόνα. Μέσω των εν λόγω επικοινωνιών που διάβασε ο κατηγορούμενος, προκύπτει επίσης αδυναμία του ΓΕΕΘΑ να “σώσει τους δικούς του ανθρώπους”, όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παντελεάκος, αφού σε κρίσιμο χρόνο, το Επιτελείο φαίνεται να βρίσκεται σε απορύθμιση, διαβεβαιώνοντας ότι εκκενώνει τις εγκαταστάσεις της Αεροπορίας στο Ζούμπερι, μετά να ρωτά το ΚΕΠΠ αν εξελίσσεται η εκκένωση και τελικά να ζητά λεωφορεία για απομακρυνθούν 700 άτομα, οικογένειες στρατιωτικών.
Σύμφωνα με τον κατηγορούμενο, η Αστυνομία δεν τους ενημέρωνε όπως όφειλε, ενώ δεν εκτίμησε σωστά σε πρώτο χρόνο την όλη κατάσταση, με αποτέλεσμα να έχουν σταλεί στην περιοχή ελάχιστοι αστυνομικοί, δυνάμεις που ενισχύθηκαν μετά τις 19.30 το βράδυ οπότε βρέθηκαν συνολικά 700 στην περιοχή. Είπε ωστόσο, ότι οι αστυνομικοί συνέδραμαν σημαντικά κυρίως για την ρύθμιση κυκλοφορίας, ώστε να μεταβούν γρήγορα στο Νέο Βουτζά ασθενοφόρα που τους διέθεσε αμέσως το ΕΚΑΒ για προληπτικούς λόγους, όταν το ζήτησαν στην πρώτη φάση.
Σύμφωνα με τα όσα ανέγνωσε κατά τη διάρκεια της απολογίας του, ο κ. Παντελεάκος, ο θάλαμος επιχειρήσεων του Λιμενικού, ενώ είχε ενημερωθεί για ύπαρξη εγκλωβισμένων σε ξενοδοχείο του Ματιού που έπρεπε να απομακρυνθούν διά θαλάσσης, αδρανούσε για αρκετή ώρα. Μάλιστα, από τους διαλόγους φαίνεται πως ο θάλαμος επιχειρήσεων του Λιμενικού με τον οποίο επανειλημμένα επικοινώνησε το ΚΕΠΠ, τους μετέφερε μία άλλη εικόνα από την πραγματική, καθώς τους διαβεβαίωνε ότι έχουν ήδη επιληφθεί λιμενικοί από Ραφήνα και Λαύριο και ότι στο σημείο σπεύδουν σκάφη.
“Τους μεταφέραμε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τους λέγαμε «SOS – SOS! Τι έγινε με τους ανθρώπους στο ξενοδοχείο;» και μας έλεγαν «θα σας καλέσουμε σε λίγο». Σε αυτές τις συνθήκες προσπαθούσαμε! Θεωρούσαμε ότι θα έχουν αποκριθεί – και το βράδυ στις 21.15 διαπιστώνουμε ότι δεν είχαν ανταποκριθεί, παρά στο ελάχιστο. Θα σας διαβάσω ένα ενδεικτικό: Τους ενημερώνουμε ότι «χρειάζονται σκάφη στην παραλία. Μεγάλη ανάγκη στο Μάτι, έχει μαζευτεί πολύς κόσμος, υπάρχουν τραυματίες, δώστε μας εικόνα». Η απάντησή τους; «Στο Μάτι είναι το APOSTOLΙS STAR». Προσέξτε τώρα τι θα σας πω: Συνέχισαν λέγοντας, «ξεκινάει τώρα από τα Στύρα και θα είναι μετά τις 22.30 στο Μάτι!». Αυτός είναι ένας από τους λόγους που εξέφρασα τη συγγνώμη μου στους πολίτες της περιοχής” είπε στην απολογία του ο κ.Παντελεάκος.
Όσον αφορά το ΓΕΕΘΑ, από τους διαλόγους που διάβασε ο κατηγορούμενος, προκύπτει πως αδυνατούσε να στείλει 13 λεωφορεία των 50 ατόμων για την εκκένωση των κατασκηνώσεων της Αεροπορίας στο Ζούμπερι, όπου υπήρχαν 700 άτομα, στρατιωτικοί με τις οικογένειές τους. “Ζήτησα να μου το στείλουν εγγράφως από τον Στρατό, γιατί δεν πίστευα αυτό που άκουγα. Ενημέρωσα αμέσως την υπηρεσία μου γι’ αυτή τη συνθήκη. Λίγο πριν τις 21.00, το ΓΕΕΘΑ ακύρωσε το αίτημα για τα λεωφορεία. Την ίδια ώρα μάθαμε από πληροφορία, ότι στις εγκαταστάσεις στον Άγιο Ανδρέα ήταν ακόμα 60 άτομα. Μας είχαν διαβεβαιώσει ότι είχε γίνει εκκένωση”.
Κατά τον κατηγορούμενο, όλοι οι δήμοι ανταποκρίθηκαν τάχιστα στην κατάσταση μόλις ξέσπασε η φωτιά, ενώ καλή ήταν και η συνδρομή της Περιφέρειας.
Νωρίτερα στο δικαστήριο, είχε απολογηθεί ο τότε επικεφαλής του 199 της Πυροσβεστικής, Χρήστος Γκολφίνος, ο οποίος υπεραμύνθηκε των ενεργειών του, τονίζοντας πως όλες οι αποφάσεις που έλαβε ήταν εκείνες που ορίζονταν στις αρμοδιότητες του.
“Το σχέδιο δασοπυρόσβεσης ήταν το Ευαγγέλιό μου. Θα το λέω πάντα για εκείνη την ημέρα” είπε ο κ. Γκολφίνος.
Επιλέγοντας να αναφερθεί στους παθόντες, στο κλείσιμο της απολογίας του, λίγο πριν κατέβει από το βήμα, ο κ. Γκολφίνος είπε κλαίγοντας στο δικαστήριο:
“Θέλω να εκφράσω τα θερμά μου συλλυπητήριά στις οικογένειες των θυμάτων. Δεν είχα ποτέ στην καριέρα μου περιστατικό με απώλειες ανθρώπινων ζωών. Παλεύω με τον εαυτό μου πεντέμισι χρόνια αν έκανα κάτι λάθος”.
Ο πρώην αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, αναφέρθηκε εκτενώς στα συμβάντα εκείνης της ημέρας, τονίζοντας ότι από το πρωί είχε προηγηθεί η φωτιά στην Κινέτα. Όπως είπε, όταν ξεκίνησε η φωτιά στο Νταού Πεντέλης, έστειλε αμέσως 31 οχήματα μόνιμα και εθελοντικά. «Ακολούθησα πιστά το σχέδιο δασών του 2018. Ο κ. Πραγματογνώμονας, αναφέρθηκε στο σχέδιο του 2019 που είναι ένα διαφορετικό σχέδιο. Όσον αφορά τα εθελοντικά οχήματα, θέλω να σας τονίσω ότι στο σχέδιο δασών του 2018 είναι κανονικότατα ενταγμένα. Βάσει αυτού του σχεδίου, μπορούσαμε να αντικαταστήσουμε τα υπηρεσιακά με τα εθελοντικά» ανέφερε στην απολογία του και τόνισε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ήταν σε συνεννόηση με τον υπαρχηγό του Π.Σ. και πλέον συγκατηγορούμενο του, Βασίλη Ματθαιόπουλο.
Ο κατηγορούμενος σημείωσε επίσης, ότι για τη φωτιά στην Πεντέλη υπήρξε και δεύτερη κινητοποίηση, όπου εστάλησαν άλλα 8 οχήματα, ενώ επεσήμανε ότι την ίδια ημέρα, πλην της Κινέτας, υπήρχαν άλλες τρεις σοβαρές πυρκαγιές στην βορειοανατολική Αττική, μεταξύ των οποίων η πυρκαγιά στον Κάλαμο, όπου κάηκαν 40 σπίτια και υπήρξαν εγκλωβισμένοι σε ξενοδοχείο.
“Στις 18.45 δεχθήκαμε τηλεφώνημα από ξενοδοχείο στο Μάτι, όπου μας ενημέρωσαν ότι εκεί βρίσκονταν 100 άτομα, μεταξύ των οποίων 2-3 με εγκαύματα – και ήθελαν να τους μετακινήσουμε. Ειδοποιήσαμε το κέντρο επιχειρήσεων και τον αστυνομικό σύνδεσμό μας στο ΕΣΚΕ για μετακίνηση πολιτών. Παράλληλα ενημερώσαμε τον επί τόπου αξιωματικό, και του είπαμε μαζί με την αστυνομία, να προσεγγίσουν το ξενοδοχείο. Μετά από λίγο μας ενημέρωσαν πως υπήρχαν πάρα πολλά καμένα αυτοκίνητα και δεν μπόρεσαν να προσεγγίσουν», περιέγραψε ο κ. Γκολφίνος. Με τη σειρά του, άφησε κι αυτός αιχμές για αδράνεια του Λιμενικού Σώματος, λέγοντας ότι «ζητήσαμε να κινητοποιηθεί ο θάλαμος του λιμενικού. Δεν μπορώ να καταλάβω, τόσος καπνός υπήρχε, το λιμενικό δεν είχε πάρει είδηση;”.
Ο κατηγορούμενος έδωσε απάντηση και στις καταγγελίες πολιτών ότι καλούσαν στο 199 και δεν απαντούσε λέγοντας: “Εκείνη την ημέρα πράγματι έπαιρναν οι πολίτες τηλέφωνο, όμως λόγω της υποδομής του τηλεφωνικού κέντρου, όταν μία γραμμή ήταν απασχολημένη δεν έθετε την κλήση σε αναμονή, αλλά φαινόταν ότι χτυπά και δεν απαντά. Τώρα έμαθα ότι βγάζει πλέον αναμονή”.
Η διαδικασία θα συνεχιστεί την Παρασκευή 19 Ιανουαρίου.