Αν και το Σύνταγμα δεν αποκλείει την θέσπιση κατά τρόπο γενικό και απρόσωπο τεκμηρίων προς σύλληψη της φοροδιαφυγής, υπό την προϋπόθεση όμως ότι τα τεκμήρια ανταποκρίνονται στα δεδομένα κοινής πείρας και ότι είναι μαχητά, η δε θέση του προσδιορισμού για το τεκμήριο πρέπει να είναι σύμφωνη με αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας, σύμφωνα με τις οποίες οι μισθωτοί και μη μισθωτοί με μεταβαλλόμενο εισόδημα, τελούν υπό διαφορετικές ουσιωδώς συνθήκες απασχολήσεως και παραγωγής εισοδήματος.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ομιλία του κατά τη διάρκεια της συζητήσεως του νομοσχεδίου και ορθώς υποστήριξε ότι 425.000 ελεύθεροι επαγγελματίες δηλώνουν ετήσιο εισόδημα κάτω των 10.920 ευρώ, δηλαδή το 54% τούτων και το 27% δηλώνει μηδενικό ετήσιο εισόδημα.
Τα δε χρηματικά ποσά των 550 εκατ. ευρώ που θα εισπραχθούν θα διατεθούν στην παιδεία και υγεία.
Παράλληλα, το επιτελείο του Υπουργείου Οικονομικών και μετά από ενστάσεις της αντιπολίτευσης, όπως ότι ο κάθε πολίτης φορολογείται ανάλογα με την φοροδοτική του ικανότητα, πράγμα το οποίο αν δεν εμφανίζεται ατονεί με το θεσπιζόμενο τεκμήριο, προήλθε σε τροποποιήσεις για περιοχές μικρών χωριών, περιπτέρων, φυλακισμένους, με μερική απασχόληση κλπ. έτσι ώστε να μην εξομοιώνονται οι επιχειρήσεις με τον μέσο συντελεστή του κάθε κλάδου σ’ όλη την Ελλάδα.
Παρά ταύτα, το Επιστημονικό Συμβούλιο για το ως άνω νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε ήδη, επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι τα προβλεπόμενα πρόστιμα που επιβάλλονται στην χρήση μετρητών (άνω των 500 ευρώ), οπότε η σχετική καταλογιστική πράξη θα είναι αόριστη, αφού δεν προσδιορίζεται σαφώς ο υπόχρεος έμπορος ή πελάτης, ούτε επίσης προβλέπεται εύλογη προθεσμία εντός της οποίας θα ολοκληρωθεί ο έλεγχος.
Καθώς επίσης η κύρωση της επιβολής προστίμου ίσου ή διπλάσιου της αξίας της παράβασης (αξία τιμολογίου που εξοφλήθηκε με μετρητά) δεν βρίσκεται σε αρμονία με το πρόστιμο 10% του τιμήματος που δεν πληρώθηκε με την χρήση τραπεζικού μέσου.
Όσον αφορά τις ασφαλιστικές εισφορές που δεν εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα (δηλαδή το τεκμαρτό) ενώ οι μισθωτοί δεν φορολογούνται επί του μεικτού, αλλά επί του καθαρού μισθού μετά την έκπτωση τούτων (εισφορών).
Υποστηρίζεται πάντως, ότι πρέπει να τεθεί εκ νέου εύλογη προθεσμία για την ολοκλήρωση του ελέγχου κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος, μετά το πέρας της οποίας το τεκμήριο θα ανατρέπεται αυτοδίκαια, τα δε τυχόν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά θα επιστρέφονται έντοκα.
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν τεκμαρτά κριτήρια φορολόγησης, π.χ. Ιταλία, Γαλλία, Σλοβενία και τα οποία επικαλείται το Υπουργείο Οικονομικών, υπάρχει σημαντική διαφορά εις το ότι σ’ αυτές, οι ελεύθεροι επαγγελματίες επιλέγουν να φορολογηθούν με τα τεκμαρτά κριτήρια αντί της κανονικής φορολόγησης, επειδή τους συμφέρει ή θέλουν να αποφύγουν τον έλεγχο από τον οποίο ίσως επιβαρυνθούν περισσότερο, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Ανώνυμη Εταιρεία μέχρι την τελευταία υπάλληλο καταγράφονται έσοδα – έξοδα και στη συνέχεια φορολογείται η διαφορά που προκύπτει.
Βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής είναι το κίνητρο σε αυτόν που πληρώνει για να ζητήσει απόδειξη ενώ έχει τεράστιο κίνητρο να προτιμήσει την μαύρη συναλλαγή όταν γλιτώνει τον ΦΠΑ 24%, η φοροκλοπή του οποίου ανέρχεται στο 26%, η δε χώρα μας είναι η δεύτερη στην Ευρώπη, μετά την Ρουμανία, με το υψηλότερο ως άνω ποσοστό.
Εάν όμως η Πολιτεία αναγνωρίσει σαν έξοδα όλες τις δαπάνες που γίνονται για προϊόντα και υπηρεσίες, τότε θα είναι αποτελεσματικότερη η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, προ πάντως εάν δεν προκαταβάλει φόρο εισοδήματος σφόδρα αμφίβολο να αποκτηθεί τον επόμενο χρόνο.
Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους, η φορολογία επιβάλλεται με βάση τη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών και το κράτος θα πρέπει να φροντίζει να περιορίζει τις ανάγκες τους ε αυτές που καλύπτονται από αυτά που μπορούν να πληρώνουν οι πολίτες.
Κάθε άλλη προσέγγιση λειτουργεί ανασταλτικά για την πρόοδο και ανάπτυξη καθ’ όσον η αντίληψη «φορολογούμε με βάση τις ανάγκες του κράτους» μόνον φιλελεύθερη ή καπιταλιστική δεν είναι.
Κατά δε τις εκτιμήσεις των αρμοδίων, τα τελευταία 19 χρόνια, έχει το Δημόσιο απολέσει 120 δις ευρώ τα οποία οι πολίτες πλήρωσαν αλλά οι επιτήδειοι δεν απώλεσαν.
Η φοροκλοπή του ΦΠΑ σε ετήσια βάση ισοδυναμεί με έσοδα από τρία χρόνια του ΕΝΦΙΑ.
Το οποίο τεκμήριο θα είναι μαχητό σε περιπτώσεις νοσηλείας, στράτευσης, σπουδών, μερικής απασχόλησης, κλεισίματος επιχειρήσεων κλπ.
Ωστόσο ο υπόχρεος μπορεί να ζητήσει από την αρμοδία Εφορία να ελεγχθεί, οπότε τίθεται σε ισχύ η διαδικασία των προσφυγών στην Δ/νση Επιλύσεων Διαφορών (ΔΕΔ), εφ’ όσον βέβαια οι φορολογούμενοι αψηφήσουν τις αντιδικίες με το Ελληνικό Δημόσιο.
Παρέπεται δε ότι οι επαγγελματίες θα προσκομίζουν στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν τα πραγματικά τους εισοδήματα που δηλώνουν (έσοδα μείον έξοδα) προφανώς μικρότερα των τεκμαρτών. Και δεν είναι μόνον οι ενδικοφανείς προσφυγές καθ’ όσον στην συνέχεια έπονται και τα ένδικα μέσα ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων, των οποίων οι αποφάσεις γίνονται τελεσίδικες τουλάχιστον μετά πενταετία, όταν χιλιάδες επιχειρήσεις είναι κλειστές ενώ 13.000 περίπου δικηγόροι έχουν μετατρέψει την οικία τους και σε γραφείο επαγγελματικό.
Ενώ οι φόροι κατά τεκμήριον, δυστυχώς βεβαιώνονται και συγχρόνως είναι απαιτητοί και άμεσα εισπράξιμοι, το δε Ελληνικό Δημόσιο εξαντλεί όλα τα μέσα ώστε οι αποφάσεις να είναι όχι μόνον τελεσίδικες αλλά και αμετάκλητες.
* Ο κ. Ιωάννης Σκουτέρης είναι Δικηγόρος, τέως αντιδήμαρχος Χολαργού