Ένα μούδιασμα, ένα οδυνηρό μούδιασμα μου προκάλεσε η αναγγελία του θανάτου του. Τον ήξερα τόσο καλά! Φίλοι και συμφοιτητές από κείνα τα χρόνια τα παλιά. Γι’ αυτό κι ο Γιάννης, επέμενε να γράψω εγώ τον επικήδειο.
«Έλα ρε Φίλιππα, μόνο εσύ τα καταφέρνεις σ’ αυτά, δύο λέξεις, έναν αποχαιρετισμό…»
«Εντάξει» είπα «κάτι θα γράψω».
Κι αφού το καλοσκέφτηκα, σ’ ένα κομμάτι χαρτί κράτησα τις πρώτες σημειώσεις.
– Παιδί από φτωχή οικογένεια της επαρχίας.
– Σπούδασε πολιτικός μηχανικός τα χρόνια της δικτατορίας, ενώ ήταν από τους πρωτεργάτες της φοιτητικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973. Εκείνος και πολλοί άλλοι. Βασανίστηκε και φυλακίστηκε από το καθεστώς της χούντας όπως και πολλοί άλλοι.
– Στο διάστημα της μεταπολιτευτικής ραστώνης δεν καταδέχτηκε να εξαργυρώσει την πολιτική του δράση μ’ ένα εισιτήριο πολιτικής σταδιοδρομίας, όπως ακριβώς έκαναν εκείνοι οι πολλοί άλλοι .
– Παντρεύτηκε την Ελένη κι έκανε ένα γιο.
– Άνοιξε τεχνικό γραφείο στο Παγκράτι εις το οποίο έβαλε λουκέτο τα πρώτα χρόνια της κρίσης.
– Σύνταξη δεν πήρε γιατί είχε χρέη στο ταμείο και την εφορία.
– Ο γιος του, πολιτικός μηχανικός κι εκείνος, έφυγε μετανάστης για την Αυστραλία.
– Κάθε χρόνο μετά την μεταπολίτευση, στις 17 Νοέμβρη, ημέρα μνήμης της φοιτητικής εξέγερσης, κατέβαινε στην πορεία μ’ ένα γαρίφαλο στο χέρι. Τελευταία, σταμάτησε κι αυτό να το κάνει.
Ωστόσο, για τρεις ολόκληρες ώρες έψαχνα να βρω την τρίτη λέξη μετά το «Φίλε Λεωνίδα».
«Φίλε Λεωνίδα, εσύ που ξεκίνησες τη ζωή μέσα από την φτώχια…» Όχι, αφού και πάλι επέστρεψε σ’ αυτήν.
«Φίλε Λεωνίδα, εσύ που ανήκες στη γενιά του Πολυτεχνείου…» Όχι, γιατί για κείνον η γενιά μας ήταν η πλέον τοξική γενιά. Έλεγε πως σε καμία ιστορική συγκυρία δεν βρέθηκε γενιά που να δηλητηριάσει τον εαυτό της και τους επ’ άπειρον απογόνους της σε τέτοιο βαθμό. Και δεν σιχαινόταν τίποτα περισσότερο από τους ανθρώπους της γενιά του, εκείνους τους άλλους, τους τότε συναγωνιστές, τους αργότερα κρατικοδίαιτους, κείνους που στροβιλίζονταν για χρόνια στον ξέφρενο χορό του δημόσιου χρήματος.
Τι να γράψω, τι να πω; Να πω για το γαρίφαλο που κάθε χρόνο άφηνε ευλαβικά στο άγαλμα του παλιού συμφοιτητή μπροστά στην πόρτα του Πολυτεχνείου… Όχι, αφού καθώς τα χρόνια που ήρθαν εκφύλισαν την κοσμοθεώρισή του, εκείνος σταμάτησε να το κάνει κι αυτό.
Ο χρόνος κυλούσε απίστευτα γρήγορα. Η ώρα της κηδείας πλησίαζε. Παράτησα τις τσαλακωμένες σελίδες, ντύθηκα κι έφυγα. Έξω από το νεκροταφείο αγόρασα δέκα εφτά κόκκινα γαρίφαλα. Ο συμβολισμός, δικός μου. Εκείνος, μάλλον στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας θα τα πετάξει μαζί με τα όνειρα και τα άλλοθί του.
Στην κηδεία, την στιγμή που σταμάτησε να ψέλνει ο παπάς, οι φίλοι γύρισαν και κοίταξαν εμένα. Έλα, έλα… μου έγνεψε ο Γιάννης. Προχώρησα λίγα βήματα, στάθηκα στο φέρετρο μπροστά, τόσο αμήχανος, τόσο απροετοίμαστος, όσο και την πρώτη στιγμή της αναγγελίας του θανάτου του.
Κάτι να πω… κάτι να διηγηθώ…
Και να, κοιτάζοντας το χλωμό γερασμένο του πρόσωπο, νιώθω τούτη την στερνή στιγμή τι θα ήθελε ν’ ακούσει εκείνος.
Ξεροβήχω. Στέκομαι σε στάση προσοχής και…
«Εδώ Πολυτεχνείο… εδώ Πολυτεχνείο… Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών. Κάτω η χούντα, έξω οι Αμερικάνοι. Ο αγώνας είναι παλλαϊκός. Μόνο εσύ λαέ μπορείς να τον κάνεις. Η Ελλάδα κυβερνάται από ξένα συμφέροντα…»
Ο Γιάννης χειροκροτεί. Τον μιμούνται κι άλλοι. Κάποιος φωνάζει «ελεύθερος». «Ελεύθερος» φωνάζουν κι άλλοι. Ελεύθερος… Ελεύθερος…
Κι ο Λεωνίδας, ένα τρένο σταματημένο από χρόνια στον ίδιο σταθμό, το πολύ πολύ να γελάει με εμάς τους αδύναμους, τους μισοβολεμένους. Ή να μην γελάει, παρά να σέρνει ακόμη κι εκεί, στο υπερπέραν, το θυμό του για τη δική μας τοξική γενιά. Εντάξει, δεν ξέρω, ίσως ούτε ακόμη κι αυτό.
karalitsa2@gmail.com