Το έργο υλοποιείται από το υπουργείο Υποδομών, στο πλαίσιο του ευρύτερου αντιπλημμυρικού σχεδιασμού για την Αττική και έχει προϋπολογισμό 101 εκατ. ευρώ (συγχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας έχει χαρακτηριστεί «υδατόρεμα Α’ προτεραιότητας, ειδικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» λόγω της πλούσιας ορνιθοπανίδας που φιλοξενεί, αλλά και ως αποικία του ενδημικού αττικόψαρου.
Η συνταγματικότητα και η νομιμότητα διευθέτησης του ρέματος της Ραφήνας έχει περάσει στα χέρια των συμβούλων Επικρατείας του Ε΄ Τμήματος, αποκαλούμενου και ως «οικολογικού Τμήματος», εκεί δηλαδή που υπηρέτησε, επί σειρά ετών, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, πριν επιλεγεί από την Βουλή για το ανώτατο αυτό αξίωμα.
Και είναι στα χέρια των δικαστών του Συμβουλίου της Επικρατείας, υπό την αντιπρόεδρο και πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος Μαργαρίτα Γκορτζολίδου, καθώς τον ερχόμενο Οκτώβριο (4.10.2023) θα συζητηθεί η προσφυγή κατοίκων της Ραφήνας με την οποία προσβάλλουν την οριοθέτηση του επίμαχου ρέματος, ως ευθέως αντίθετης στο Ευρωπαϊκό και εθνικό περιβαλλοντικό νομοθετικό πλαίσιο.
Όπως αναφέρει η Κίνηση σε ανακοίνωσή της «οι μπουλντόζες της αναδόχου εταιρείας ΙΝΤΡΑΚΑΤ εισέβαλαν στην κοίτη του μεγάλου ρέματος της Ραφήνας και αποψίλωσαν την περιοχή της εκβολής στο πλαίσιο του έργου διευθέτησής του με φορέα το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών».
Τι υποστηρίζει ο δήμαρχος Ραφήνας – Πικερμίου
Αντίθετα, ο δήμαρχος Ραφήνας – Πικερμίου Ευάγγελος Μπουρνούς, σε ανάρτησή του αναφέρει ότι «ξεκίνησε το μεγαλύτερο αντιπλημμυρικό έργο στην Αττική και η ένταξη στην κοινωνική ζωή της πόλης της διευθέτησης του μεγάλου ρέματος Ραφήνας, με δημιουργία παράδειγμα του ποδηλατόδρομου και πεζόδρομο και ζωνών φύτευσης».
Παράλληλα, ο δήμαρχος που εκπροσωπεί το σύνολο των κατοίκων της Ραφήνας, στην ανάρτησή του επισημαίνει ότι δεν θα περάσει η πολίτικη όσων αντιδρούν στο επίμαχο έργο γιατί αφενός «είναι λίγοι» και αφετέρου «θέλουν σε ανασφάλεια του πολίτες».
Συγκεκριμένα, ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου υπογραμμίζει στην ανάρτησή τους: «Αυτοί που θέλουν σε ανασφάλεια τους πολίτες δεν θα περάσουν την πολιτική τους, γιατί είναι απλώς λίγοι, μπροστά στην συντριπτική πλειοψηφία που θέλει τη διευθέτηση του ποταμού της πόλης».
Για οικολογική βλάβη μιλά η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, στην ανακοίνωσή της αναφέρει ότι οι εργασίες στην τσιμεντοποίησης του ρέματος άρχισαν «εν μέσω αναπαραγωγικής περιόδου και τα πουλιά φεύγουν πανικόβλητα από τις φωλιές τους, τα αυγά, τα νεογνά και οι φωλιές καταστρέφονται». Κι αυτό, «παρότι η σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία (2009/147) για τη διατήρηση των άγριων πουλιών, ορίζει ότι απαγορεύεται κάθε καταστροφή ή βλάβη των φωλιών και των αυγών των πουλιών».
Έτσι, συνεχίζει η Κίνηση, «η ζημιογόνος επέμβαση στην κοίτη κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου των πουλιών, δεν είναι απλώς μία απαράδεκτη πράξη αλλά επιπλέον είναι και παράνομη, αλλά και το έργο εκτελείται σε περιοχή που έχει καταγραφεί το αττικόψαρο, ενδημικό προστατευόμενο είδος».
Παράλληλα, η Κίνηση αναφέρει στην ανακοίνωσή της:
«Το δεύτερο μεγαλύτερο ποτάμι της Αττικής απειλείται να μετατραπεί με τσιμεντοποίηση στον «Κηφισό» της Ανατολικής Αττικής, έναν οχετό ομβρίων. Σήμερα είναι ένα πλούσιο οικοσύστημα, μοναδικό για την ταλαιπωρημένη περιβαλλοντικά περιφέρεια Αττικής.
Με πλούσιους υγροτόπους και πλημμυρικά πεδία, με πάνω από 150 είδη πουλιών (πολλά από αυτά απειλούμενα) να ζουν ή να το επισκέπτονται, με ψάρια που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, με βλάστηση που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει πάνω από 2.500 δέντρα, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας έχει δίκαια χαρακτηριστεί από το κράτος υδατόρεμα Α προτεραιότητας, ρέμα «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος» με Προεδρικό Διάταγμα και δίκαια έχει ενταχθεί στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τα νερά, ως «περιοχή που προορίζεται για την προστασία οικοτόπων και ειδών.
Παρ’ όλες τις καταπατήσεις, τα κατά τόπους μπαζώματα και τα απαρχαιωμένα και ανεπαρκή έργα διέλευσης (γέφυρες), το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας έχει σώσει μέχρι σήμερα τη Ραφήνα από καταστροφικές πλημμύρες τύπου «Μάνδρας» γιατί έχει παραμείνει φυσικό (με εξαίρεση κάποιες τοπικές παρεμβάσεις πχ.στην εκβολή του) και οι πλημμυρικές του ζώνες στην πεδιάδα των Σπάτων που απορροφούν τα πλεονάζοντα νερά είναι ακόμη άχτιστες.
Το έργο διευθέτησης θα αποκόψει το ρέμα από αυτές τις υγροτοπικές εκτάσεις και θα επιτρέψει την… αξιοποίηση και εκμετάλλευση όλων αυτών των άχτιστων εκτάσεων.
Το έργο διευθέτησης του ρέματος προϋπολογισμού 101 εκ. ευρώ με ενωσιακή συχρηματοδότηση και δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ακολουθεί απαρχαιωμένες και επικίνδυνες μεθόδους τσιμεντοποίησης, που στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο έχουν αποδειχθεί καταστροφικές για τη φύση (και τον άνθρωπο ως μέρος της)και έχουν εδώ και χρόνια εγκαταλειφθεί. Τουναντίον, ενόψει της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη δαπανώνται εκατομμύρια ευρώ για την επαναφορά των ποταμών στη φυσική τους κοίτη (renaturalisation) και έχει τεθεί ως στόχος μέχρι το 2030 η επαναφορά της φυσικής ροής σε 25.000 χιλιόμετρα των ποταμών της Ευρώπης.
Εφαλτήριο της επέμβασης ήταν δημοτικός χώρος 12 στρεμμάτων ζώνης πρασίνου Α και μέσα στην οριογραμμή του ρέματος, που ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου σκανδαλωδώς παραχώρησε/μίσθωσε στην εταιρεία ΙΝΤΡΑΚΑΤ για απαγορευόμενη χρήση εργοταξίου για (5+2=) 7 χρόνια.
Σύσσωμη η αντιπολίτευση του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου και κάτοικοι-μέλη της Κίνηση για την προστασία και την ανάδειξη του μεγάλου ρέματος Ραφήνας έχουν προσφύγει διοικητικά και ήδη και δικαστικά κατά της παραχώρησης αυτής.
Η καταστροφή του μεγάλου ρέματος Ραφήνας, που ξεκίνησε σήμερα δεν αποτελεί μια ακόμη άστοχη ενέργεια, αλλά προσχεδιασμένο οικολογικό έγκλημα».
Συγκέντρωση και πορεία
Εκατοντάδες πολίτες πήραν μέρος στη συγκέντρωση και πορεία που οργανώθηκε από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και κατοίκους της Ραφήνας.
Εκδόθηκε σχετικό δελτίο Τύπου που αναφέρει:
«Δε θα αφήσουμε το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας να γίνει οχετός. Άμεσο σταμάτημα του έργου που θα εγκιβωτίσει 17χλμ φυσικού ποταμού, θα αφανίσει το οικοσύστημα, θα υποβαθμίσει την ποιότητα ζωής σε ολόκληρη την Αττική και εν τέλει θα πνίξει τη Ραφήνα».
Η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στην κεντρική πλατεία της Ραφήνας. Παραβρέθηκαν εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων, συλλογικοτήτων και τοπικών φορέων (ΑΝΙΜΑ, Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, MedINA, ΡΟΗ, Ρεματτική, Δίκτυο Πολιτών και Φορέων από το Βαρνάβα έως τον Βουτζά, Εξωραϊστικός Σύλλογος Νηρέας, Δασαμάρι S.O.S., Ανεξάρτητη Πρωτοβουλία Πολιτών, Πρωτοβουλία Κατοίκων Πεντέλης-Μελισσίων, Μικρογεωγραφίες, Δυτικό Μέτωπο, ΕΟΣ Σπάτων, Πεζοπορικός Σύλλογος Αρτέμιδας, Οικολογική Συμμαχία), δημοτικών παρατάξεων (Λαϊκή Συσπείρωση και Δύναμη Ανάπτυξης), της περιφερειακής παράταξης Αντικαπιταλιστική Ανατροπή για την Αττική-ΑΝΤΑΡΣΥΑ, του ΚΚΕ μ-λ, κ.α.
Στην εκδήλωση μίλησαν οι καθηγητές Αντώνης Λαζαρής και Νίκος Δάρδαλης από το ΓΕΛ Ραφήνας και οι σκηνοθέτες των ντοκιμαντέρ «Σταγόνες» και «Σχέδιο» Νέλλη Ψαρρού και Ιωάννης Λαζάρου.
Κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης, πραγματοποιήθηκαν δραστηριότητες ευαισθητοποίησης για παιδιά, ενώ στο σταντ της Κίνησης για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας συγκεντρώθηκαν υπογραφές για τη διάσωση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
Ακολούθησε πορεία με πρωτοφανή συμμετοχή, που πέρασε από το Δημαρχείο και στη συνέχεια, βαδίζοντας δίπλα στο ποτάμι, κατέληξε στο εργοτάξιο της ΙΝΤΡΑΚΑΤ και στο σημείο επέμβασης στην κοίτη του ρέματος. Εκεί ο κόσμος είχε την ευκαιρία να δει την καταστροφή που επιτελέστηκε από τους εκσκαφείς και τα ερπυστριοφόρα. Η πορεία τελείωσε στην κεντρική πλατεία της Ραφήνας.
Η Κίνηση καλεί σε συγκέντρωση έξω από το εργοτάξιο της ΙΝΤΡΑΚΑΤ την Τρίτη 2 Μαΐου στις 8 το πρωί και κάθε επόμενη ημέρα μέχρι την έκδοση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για να εμποδιστούν οι μπουλντόζες.
Στην τελική ευθεία η μελέτη για τα ρέματα και τους οικισμούς «Αγ. Σπυρίδωνας» και «Διώνη»
Με ταχείς ρυθμούς προχωρά η μελέτη που χρηματοδοτεί η Περιφέρεια Αττικής και αφορά στην οριστική διευθέτηση ρεμάτων και την προσαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου σε περιοχές του Δήμου Ραφήνας –Πικερμίου, καθώς σύμφωνα με την επιτροπή παρακολούθησης της προόδου του έργου έχει ολοκληρωθεί το 80% των επιμέρους προβλεπόμενων μελετών.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη, αφορά στην αναθεώρηση του ρυμοτομικού σχεδίου του οικισμού “Άγιος Σπυρίδων” στη θέση «Δασαμάρι» Πικερμίου και την διευθέτηση των ρεμάτων της περιοχής των οικοδομικών συνεταιρισμών Άγιος Σπυρίδων και Διώνη.
Η κατάρτιση της μελέτης κρίθηκε ως απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να ανάψει το «πράσινο φως» για την υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομών που αφορούν τόσο στην αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής και την αδειοδότηση για την κατασκευή έργων οδοποιίας, όσο και στην επίλυση χρόνιων πολεοδομικών προβλημάτων για τους κατοίκους. Τις σχετικές διαδικασίες με εισήγηση του Περιφερειάρχη Γ. Πατούλη συντονίζει ο Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Χωρικού Σχεδιασμού Αθ. Κατσιγιάννης.
Η οριοθέτηση των ρεμάτων σε συνδυασμό με το νέο Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής, αναμένεται να δώσει νέα πνοή ανάπτυξης καθώς:
- Θα αποτελέσει βασικό εργαλείο διοίκησης όχι μόνο για την Πολεοδομική Υπηρεσία αλλά για τον Δήμο συνολικότερα
- Θα επιτρέψει το σχεδιασμό και την χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων και έργων υποδομής μέσω ευρύτερων Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων
- Θα δώσει λύση σε ιδιοκτήτες που υφίστανται απαγορεύσεις δόμησης
- Θα δοθεί η δυνατότητα για την κατασκευή οδών και την ολοκλήρωση των έργων υποδομής μέσα από τις διαδικασίες του σχεδίου
- Θα συμβάλλει στην ορθολογική και ισόρροπη ανάπτυξη των οικισμών Αγίου Σπυρίδωνα και Διώνης
Ο Περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης αναφερόμενος στην πρόοδο της μελέτης επισημαίνει: «Με σαφείς στόχους και την στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, η Περιφέρεια Αττικής ξεπερνά τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και καθυστερήσεις, που ταλαιπωρούν για δεκαετίες τους κατοίκους οικισμών του δήμου Ραφήνας – Πικερμίου. Σύντομα, με την περάτωση της μελέτης, θα αναζητηθούν τα χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να ανάψει το «πράσινο φως» για την υλοποίηση των απαραίτητων έργων υποδομής, τα οποία θα εξασφαλίσουν μια καλύτερη καθημερινότητα για τους πολίτες, επιλύοντας οριστικά ζητήματα που κρατούσαν την περιοχή σε ομηρία και στασιμότητα».
Η πρόοδος της μελέτης για τα ρέματα και τους οικισμούς «Αγ. Σπυρίδωνας» και «Διώνη»
Αντικείμενο είναι η Πολεοδομική Μελέτη αναθεώρησης της εγκεκριμένης πολεοδομικής μελέτης σε συνδυασμό με την οριοθέτηση και την διευθέτηση των ρεμάτων εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, των απαιτούμενων υποστηρικτικών μελετών (τοπογραφικών και γεωλογικών), καθώς και η σύνταξη της ΜΠΕ για την έκδοση των Περιβαλλοντικών Όρων για τα έργα. Επιπλέον, η διερεύνηση, καταγραφή και αξιολόγηση των απαιτούμενων περιβαλλοντικών στοιχείων για την οριοθέτηση των ρεμάτων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Να σημειωθεί ότι η κοινή επιτροπή παρακολούθησης υλοποίησης της προγραμματικής σύμβασης για την εκπόνηση της μελέτης, διαπίστωσε την υλοποίηση των παραδοτέων σε ποσοστό 80% (υδραυλικής, του Α’ σταδίου της πολεοδομικής, της τοπογραφικής, της ΜΠΕ και της γεωλογικής μελέτης).
Παράλληλα, έχει αναρτηθεί στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο η ΜΠΕ του έργου και έχει διαβιβαστεί από τη Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Α.Δ. Αττικής η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο περιφερειακό συμβούλιο Αττικής. Μετά την εισαγωγή του θέματος στο Περιφερειακό συμβούλιο και την ολοκλήρωση της διαδικασίας Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, θα προωθηθεί η διαδικασία οριοθέτησης/διευθέτησης των ρεμάτων των δύο οικισμών.