Το Εθνικό Μητρώο Τήρησης Μέτρων Προληπτικής Πυροπροστασίας Ιδιοκτησιών που αποτέλεσε ρύθμιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας στοχεύει στην καταγραφή των υποχρεώσεων των πολιτών κατά την αντιπυρική περίοδο και την τήρηση των μέτρων προληπτικής πυροπροστασίας.
Το σκεπτικό πίσω από την σύσταση του μητρώου ήταν να διενεργηθούν “έξυπνοι” έλεγχοι, καθώς και να συνειδητοποιήσουν οι πολίτες την ανάγκη και την υποχρεωτικότητα του καθαρισμού των οικοπέδων τους κάθε χρόνο ως μέτρο πρόληψης για την αντιπυρική περίοδο.
Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ειδική ψηφιακή πλατφόρμα με τον τίτλο “Ακαθάριστα Οικόπεδα” στην ηλεκτρονική διεύθυνση akatharista.apps.gov.gr. Παρότι η καταληκτική ημερομηνία δήλωσης καθαρισμού των οικοπέδων ήταν κατ’ εξαίρεση για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του μητρώου η 31η Μαΐου, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας αποφάσισε την παράτασή της έως τις 30 Ιουνίου. Την ίδια ώρα οι καθαρισμοί των οικοπεδικών και ακάλυπτων χώρων θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 30 Απριλίου, ενώ η πλατφόρμα διατέθηκε στο κοινό αυτή την εβδομάδα, γεγονός που έχει φέρει τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων αντιμέτωπους με πολλές δυσκολίες και καθυστερήσεις. Παράλληλα, οι ιδιοκτήτες αντιδρούν και στα τσουχτερά πρόστιμα που έχουν οριστεί σε περίπτωση μη συμμόρφωσης και τα οποία ανέρχονται σε 1.000 έως 54.000 ευρώ ενώ απειλούνται και με φυλάκιση δύο χρόνων.
Μέσω της πλατφόρμας οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση για τον καθαρισμό του οικοπέδου τους, καθώς και να προχωρήσουν σε καταγγελία για ακαθάριστα οικόπεδα. Παράλληλα, οι δήμοι μέσω της πλατφόρμας θα μπορούν να καταχωρούν τους ελέγχους που θα έχουν διενεργήσει καθώς και τα οικόπεδα που πρόκειται να ελεγχθούν απ’ αυτούς.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 20/2024 Πυροσβεστική Διάταξη «Καθορισμός προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των ανωτέρω περιοχών, καθώς και σε εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα» η οποία εκδόθηκε στις αρχές Μαΐου, καθορίζεται η υποχρέωση των ιδιοκτητών, νομών, επικαρπωτών, μισθωτών ή υπομισθωτών οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε:
(α) περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων,
(β) περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο,
(γ) εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των ανωτέρω περ.(α) και (β), κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας και
(δ) εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τον δασικό χάρτη της περιοχής και κατόπιν ενημέρωσης της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας,
για τον καθαρισμό των παραπάνω χώρων κατά το χρονικό διάστημα από την 1η μέχρι την 30η Απριλίου εκάστου έτους και τη συντήρησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ήτοι από 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι διαμορφωμένοι, συντηρημένοι κήποι ή φυτευμένες επιφάνειες ακάλυπτων χώρων κτιρίων, πολυκατοικιών, κ.α. των περιοχών και εκτάσεων που αναφέρονται παραπάνω.
Αναφορικά με τη διαδικασία του καθαρισμού αυτή περιλαμβάνει τα εξής:
– Υλοτομία και απομάκρυνση των ξερών και σπασμένων δέντρων και κλαδιών, καθώς και των κλαδιών που βρίσκονται σε άμεση επαφή με κτίσμα.
– Απομάκρυνση της καύσιμης φυτικής ύλης που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους όπως ενδεικτικά το φυλλόστρωμα, τα ξερά χόρτα και τα κατακείμενα ξερά κλαδιά.
– Αποκλάδωση της βάσης της κόμης των δέντρων και αύξηση του ύψους έναρξής της από την επιφάνεια του εδάφους, ανάλογα με την ηλικία και το είδος του δέντρου.
– Αραίωση της θαμνώδους βλάστησης ως προς την κάλυψη του εδάφους.
– Απομάκρυνση τυχόν άλλων εγκαταλελειμμένων καυστών, αναφλέξιμων, εκρήξιμων ή εύφλεκτων υλικών, αντικειμένων και απορριμμάτων.
– Ασφαλή συλλογή και μεταφορά όλων των υπολειμμάτων καθαρισμού.
Στο μεταξύ αυξημένες είναι και οι αρμοδιότητες των δήμων καθώς, μεταξύ άλλων και όπως ορίζει η σχετική πυροσβεστική διάταξη, χρειάζεται να προχωρήσουν στην ενημέρωση των υπόχρεων, στη διενέργεια τακτικών ή εκτάκτων ελέγχων όπως επίσης και στη διενέργεια καθαρισμού του οικοπέδου, αυτοψίας αλλά και σε επείγων αυτεπάγγελτο καθαρισμό.
Επιπλέον, μεταξύ των αρμοδιοτήτων των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών, είναι η ενημέρωση με κάθε πρόσφορο μέσο του οικείου δήμου, η διενέργεια αυτοψίας κατόπιν αίτησης του οικείου δήμου και η βεβαίωση της αρμόδιας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας σε επείγουσες περιπτώσεις άμεσου και ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς.
Δασικά ακίνητα
Παράταση έως τις 21 Ιουνίου της προθεσμίας εφαρμογής των μέτρων πυροπροστασίας των δασικών ακινήτων ανακοίνωσε την Τρίτη ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης. Ο ίδιος τόνισε ότι στόχος της σχετικής νομοθεσίας είναι «να έχουμε την μέγιστη δυνατή κινητοποίηση για ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι που έρχεται» και όχι η επιβολή προστίμων.
Συγκεκριμένα στο περιθώριο του East Mediterranean Gas Forum (EMGF) που πραγματοποιείται στην Αθήνα ο κ. Σκυλακάκης δήλωσε τα εξής:
«Από το Μάιο του 2023 ισχύει ο κανονισμός για τα ακίνητα που βρίσκονται μέσα ή κοντά σε δάση, να έχουν τεχνική έκθεση πυροπροστασίας και να υπάρχουν κάποιοι βασικοί καθαρισμοί φέτος γύρω από τα ακίνητα αυτά. Η σχετική ημερομηνία αποφασίσαμε να παραταθεί μέχρι τις 21 Ιουνίου για να διευκολυνθούν οι πολίτες αλλά και οι μηχανικοί δασολόγοι γεωπόνοι που κάνουν τις τεχνικές εκθέσεις, να ολοκληρώσουν το έργο.
Είναι πολύ σημαντικό, φέτος που ο χειμώνας ήταν παρά πολύ θερμός και έχουμε μειωμένη υγρασία και υψηλές θερμοκρασίες, να υπάρξουν αυτοί οι καθαρισμοί και τα κλαδέματα γύρω από τα σπίτια και να απομακρυνθούν οι καύσιμες ύλες. Γιατί μέσα στα οικόπεδα είναι λογικό ότι δεν μπορεί να παρέμβει το κράτος, είναι δουλειά των ιδιοκτητών να φροντίσουν για την πυροπροστασία μέσα στο οικόπεδο τους και γύρω από το κτίριο τους.
Ο στόχος αυτών των κανονισμών δεν είναι να μπουν πρόστιμα, είναι να έχουμε τη μέγιστη δυνατή κινητοποίηση για ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι που έρχεται. Σε κάθε περίπτωση, να ξέρουν και οι μηχανικοί, οι δασολόγοι ή οι γεωπόνοι που κάνουν τις σχετικές εκθέσεις ότι ο κανονισμός προβλέπει ενδεικτικά δράσεις. Θα πρέπει οι ίδιοι να πάρουν την απόφαση για την πυροπροστασία των σχετικών κτιρίων. Η έμφαση η δική μας είναι στο να γίνει η προετοιμασία. Τα πρόστιμα δεν είναι σκοπός, ούτε αυτοσκοπός».
Ο κανονισμός εκτιμάται ότι αφορά περισσότερους από ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη τη χώρα. Συγκεκριμένα, αφορά τα ακίνητα που έχουν κτίσμα και βρίσκονται εντός δασών, δασικών οικοσυστημάτων, δασικών εκτάσεων, σε χορτολιβαδικές εκτάσεις που βρίσκονται επί ηµιορεινών, ορεινών και ανώµαλων εδαφών, είτε είναι δηµόσιες, είτε αναγνωρισµένες ως ιδιωτικές.
Αφορά επίσης τα ακίνητα με κτίρια σε πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις (µη ορεινές ή ηµιορεινές και µη κείµενες επί ανώµαλων εδαφών), τα οποία βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει εντός ακτίνας 300 μέτρων από τα όρια δασικών εκτάσεων. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται και για τους ιδιοκτήτες ακινήτων μέσα σε περιαστικό πράσινο και σε κηρυγµένες δασωτέες ή αναδασωτέες εκτάσεις ή που βρίσκονται μέσα σε πάρκα και άλση πόλεων και οικιστικών περιοχών.
Ο Κανονισμός Πυροπροστασίας Ακινήτων, εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων, επικεντρώνεται στα πρόσθετα μέτρα για την προστασία από τις φωτιές τόσο του περιβάλλοντος χώρου, δηλαδή των υπαίθριων κατασκευών, των φυτεύσεων, των επιστρώσεων των ακάλυπτων χώρων κ.ά., όσο και του εξωτερικού μέρους των κτιρίων, δηλαδή των κουφωμάτων, των στεγών, του υλικού των τοίχων κ.ά.
Προβλέπει μέτρα όπως η υποχρεωτική περίφραξη ακόμα και για υφιστάμενα κτίρια, η αντικατάσταση ή προσθήκη σίτας με μεταλλικές ίνες στα κουφώματα του κτιρίου, για τα ακίνητα υψηλής και ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας, αλλά και την επένδυση του κτιρίου με άκαυστα υλικά (όπως πέτρες, τούβλα) σε περίπτωση ανακαίνισης.
Ο κανονισμός, λαμβάνοντας υπόψη διάφορες παραμέτρους, όπως ο αριθμός των πυρκαγιών, οι καμένες εκτάσεις και το ποσοστό τους επί της συνολικής έκτασης ανά νομό, η μορφολογία και η βλάστηση της περιοχής, η συχνότητα συμβάντων και οι υποδομές (μεταξύ άλλων) χωρίζει τα ακίνητα σε τέσσερις κατηγορίες επικινδυνότητας: χαμηλή, μεσαία, υψηλή και ιδιαίτερα υψηλή, καθορίζοντας τα μέτρα που απαιτούνται και τα οποία ποικίλλουν, από τον καθαρισμό των προαύλιων εκτάσεων, την κατασκευή συμπαγών περιφράξεων και τη διάνοιξη οδών μέχρι την κατάρτιση σχεδίου έκτακτης ανάγκης ανά ακίνητο.
Σε κάθε περίπτωση, τα αναγκαία μέτρα ανά ακίνητο θα καθορίζονται από τεχνικό επιστήμονα, ο οποίος και θα καταρτίζει το πόρισμα αξιολόγησης του κτιρίου.
Οι κυρώσεις
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, οι υπόχρεοι ιδιοκτήτες θα κληθούν να πληρώσουν πρόστιμο από 1.000 έως 54.000 ευρώ και απειλούνται με φυλάκιση δύο χρόνων.
Σύμφωνα με απόφαση του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με την οποία καθορίζονται τα προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας 100 μ. από τα όρια των παραπάνω περιοχών, καθώς και σε εκτός σχεδίου γήπεδα με κτίσμα οι υποχρεώσεις των δήμων είναι μεταξύ των άλλων οι εξής:
Ο οικείος Δήμος, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ήτοι από 1η Μαΐου έως και 31 Οκτωβρίου, μεριμνά για τη διενέργεια αυτεπάγγελτης αυτοψίας, εξέτασης καταγγελιών για διαπίστωση εκπλήρωσης ή μη των υποχρεώσεων των υπόχρεων του άρθρου 1, ή/και τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στους υπόχρεους που υπέβαλαν θετική δήλωση στο Εθνικό Μητρώο τήρησης μέτρων προληπτικής πυροπροστασίας μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (Υ.Κ.Κ.Π.Π.), το οποίο και ενημερώνει για τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών.
Ειδικά για περιφραγμένους ή επαρκώς περιτοιχισμένους χώρους και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων για καθαρισμό τους, ο οικείος Δήμος, ταυτόχρονα με την επιβολή του προστίμου του άρθρου 6 της παρούσας, αιτείται προς την οικεία Πυροσβεστική Υπηρεσία τη διενέργεια αυτοψίας, αποστέλλοντας το Παράρτημα Α της παρούσας, για τη βεβαίωση τυχόν συνδρομής υψηλού κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς και βάσει αυτής προβαίνει σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων για την άρση του κινδύνου.
Σε επείγουσες περιπτώσεις άμεσου και ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς, ο οποίος διαπιστώνεται με σχετικό έγγραφο της οικείας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (παρ. 3 του άρ- θρου 5), επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση της διαδικασίας των προηγούμενων εδαφίων, ο επείγων αυτεπάγγελτος καθαρισμός από τον οικείο Δήμο για την άμεση άρση του κινδύνου.
- Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων στην εκπλήρωση της υποχρέωσης καθαρισμού και συντήρησης καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, επιβάλλεται ή καταλογίζεται αντίστοιχα εξ ολοκλήρου στον/στους υπόχρεους από τον οικείο Δήμο:
α. Πρόστιμο πενήντα (50) λεπτών του ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, με ελάχιστο ποσό τα διακόσια (200) ευρώ,
β. η δαπάνη του αυτεπάγγελτου καθαρισμού του χώρου και απομάκρυνσης των υλικών.
- Κατά του προστίμου ο ενδιαφερόμενος δύναται να υποβάλει ένσταση στον δήμο εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών.
- Μετά το πέρας της δεκαήμερης προθεσμίας ή εφόσον η ένσταση δεν έχει γίνει αποδεκτή, ο οικείος Δήμος υποχρεούται εντός πέντε (5) ημερών να προβεί σε αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων αυτών, κατά προτεραιότητα βάσει του κινδύνου πρόκλησης ή ταχείας επέκτασης πυρκαγιάς.
- Η δαπάνη και το πρόστιμο αποτελούν έσοδα του οικείου Δήμου και εισπράττονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.