Η πρώτη ημέρα του εορταστικού τριημέρου ήταν αφιερωμένη στον άξονα ΑΝΘΡΩΠΟΙ / ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Στο πλαίσιο αυτό, επαναλειτούργησε μετά από 35 ολόκληρα χρόνια ο εμβληματικός κινηματογράφος της πόλης Σινέ Ελευσίς, εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα το έργο παρακαταθήκης της 2023 Ελευσίς, IN SITU REALITIES – Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ελευσίνας.
Ο δήμαρχος Ελευσίνας και πρόεδρος του Δ.Σ. της 2023 Ελευσίς Νικόλαος Βιλλιώτης αναφέρθηκε στην ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης να ονομαστεί η κεντρική αίθουσα του Σινέ Ελευσίς «Δέσποινα Γερουλάνου», χαρακτηρίζοντας την τέως πρόεδρο του Δ.Σ. της διοργάνωσης «μια ξεχωριστή και λαμπερή προσωπικότητα, που θέλουμε να τιμήσουμε σήμερα». Συγκινητικό λόγο απηύθυνε ο βουλευτής Παύλος Γερουλάνος, αναφέροντας για την αείμνηστη αδελφή του: «Η Δέσποινα και η Ελευσίνα έχουν γίνει πλέον ένα. Η αγάπη της για αυτόν εδώ τον τόπο την κράτησε ζωντανή και δημιουργική πέρα από ό,τι περίμενε και η ίδια. Και τη ζωή αυτή η Δέσποινα την αφιέρωσε σε τούτη την πόλη με αγάπη, πίστη και δουλειά». Η διευθύνουσα σύμβουλος της 2023 Ελευσίς, Νανά Σπυροπούλου, μίλησε για τη σημαντική ιστορία του Σινέ Ελευσίς και των Αποθηκών του Παλαιού Ελαιουργείου, αλλά και την προσωπική, πολύχρονη σύνδεσή της με την εξέλιξη των δύο σημαντικών αυτών υποδομών, που μένουν ως παρακαταθήκη στην πόλη της Ελευσίνας.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της 2023 Ελευσίς Μιχαήλ Μαρμαρινός, αφού καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους στο “Ανεπανάληπτο”, μίλησε για τη σημασία μιας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ως προς την ανάδειξη, αποκάλυψη και ανάπτυξη της υλικής και άυλης παρακαταθήκης της, με τη βοήθεια της τέχνης, του πολιτισμού και της έρευνας.
Στη συνέχεια, στον σύντομο χαιρετισμό του ο υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας, αναφέρθηκε στην πρόθεση του υπουργείου Πολιτισμού να συνεχίσει την υποστήριξή του στη διοργάνωση και μετά το πέρας της χρονιάς του τίτλου, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή συνέχιση της παρακαταθήκης που αφήνεται στην πόλη. Η διευθύντρια πολιτιστικής ανάπτυξης Γωγώ Βουδούρη παρουσίασε το πλούσιο πρόγραμμα του IN SITU REALITIES – Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ελευσίνας. Η κατάμεστη αίθουσα του Σινέ Ελευσίς γέμισε εικόνες από το Μυστήριο 31 Οι Ελευσίνιοι, του Φίλιππου Κουτσαφτή, ένα ντοκιμαντέρ – ωδή στην πόλη της Ελευσίνας, και ιδιαιτέρως στους κατοίκους της, που προβλήθηκε σε πανελλήνια πρεμιέρα.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκδήλωση οι Γιώργος Κώτσηρας, υφυπουργός Εξωτερικών, Αθανάσιος Μπούρας, βουλευτής Β’ Δυτικής Αττικής, ο Σταμάτης Πουλής, ειδικός σύμβουλος του υπουργείου Εργασίας, ο Λευτέρης Κοσμόπουλος, αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής και ο Ευάγγελος Λιάκος, βουλευτής Β’ Δυτικής Αττικής κ.ά.
Η δεύτερη ημέρα των εορτασμών, με κεντρική θεματική το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και την ομάδα νέων Cultterra να παίρνει τα ηνία, ξεκίνησε με μια νεανική πομπή σε ρόδες που, φτάνοντας στο ARKOPOLIS, σηματοδότησε τα εγκαίνια του πρώτου Skatepark της Δυτικής Αττικής, που δημιουργήθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση ως αποκλειστική δωρεά στον Δήμο Ελευσίνας. Αμέσως μετά, υπό την επιμέλεια του Λάμπρου Λιάβα, πραγματοποιήθηκε στο X-Bowling Art Center η τελευταία δράση για το Μυστήριο 100 Τα Ιερά Τραγούδια, αφιερωμένο στα Χριστούγεννα. Η βραδιά ολοκληρώθηκε στην ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ τις πρώτες πρωινές ώρες, με το μεγάλο πάρτι της Τελετής Λήξης, υπό τους ήχους των DJs AD MARK, ELIOT, FO, THANASIS KARANIKAS και IRINI KARAOGLOU. Το πρωί της Κυριακής πραγματοποιήθηκαν στο παράκτιο μέτωπο της πόλης τα εγκαίνια του Αναψυκτηρίου, ενός ακόμη χώρου με ξεχωριστή σημασία για την πόλη.
Στη συνέχεια και σε μια αντίστροφη χειρονομία από την τελετή έναρξης, στο πλαίσιο της οποίας μια μυθική οντότητα είχε αναδυθεί από τον ελευσινιακό κόλπο, πραγματοποιήθηκε η έναρξη της δράσης «Κατάδυση: μια Αναπάντεχη δύση». Μια γλυπτική κατασκευή διαμέτρου τεσσάρων μέτρων, ένα χρυσίζον κάτοπρο, φέροντας την επιγραφή – χρησμό «Δεν είμαι βέβαια Αυτό που θα ‘πρεπε να είναι, είμαι όμως ένα πρόσωπο αυτού που λείπει αλλά Είναι», ξεκίνησε μια κάθοδο, ώστε να βυθιστεί οριστικά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας το ίδιο βράδυ. Το γλυπτό κάτοπτρο έδυσε στον ορίζοντα του ελευσινιακού κόλπου μέχρι που βυθίστηκε οριστικά, μεταφέροντας το μήνυμα στον Κάτω Κόσμο. Ο κύκλος κλείνει. Η Περσεφόνη επιστρέφει στα σκοτεινά ανάκτορα.
Την Κυριακή εγκαινιάστηκε επίσης ο εμβληματικός χώρος, ΙΡΙΣ, πρώην εργοστάστιο χρωμάτων αλλά και η επιβλητική έκθεση του Juan Sandoval Μυστήριο 111 «Ο Πήλινος Στρατός της Ελευσίνας», ένα έργο στρατηγικής σημασίας στο θεματικό άξονα ΕΡΓΑΣΙΑ. Περισσότερα από 2.000 χειροποίητα και μοναδικά πήλινα κράνη εργατών και εργαζομένων της περιοχής «κατέλαβαν» το πρώην εργοστάσιο χρωμάτων, μετατρέποντας τη βιομηχανική ανθρώπινη ιστορία σε έναν εικαστικό στρατό μνήμης.
Το απόγευμα της τελευταίας ημέρας των εορτασμών, μια απροσδόκητη παρέλαση στους δρόμους της Ελευσίνας έλαβε χώρα στο πλαίσιο της δράσης Μυστήριο 125 Κοινοτική Ορχήστρα και Χορωδία Ελευσίνας υπό την επιμέλεια του μουσικού Aleksandar Carić, με τη συμμετοχή 150 Ελευσινίων. Η δράση κορυφώθηκε με μια συγκινητική συναυλία με ήχους και μελωδίες εμπνευσμένες από την ηχητική μνήμη των κατοίκων της πόλης, εγκαινιάζοντας την κατάμεστη ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ. Στη χορωδία συμμετείχαν μέλη του Κέντρου Αγάπης Ελευσίνας – Φιλική Φωλιά, της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Όλοι Εμείς Κέντρο Διημέρευσης – Ημερήσιας Φροντίδας, του 7ου Δημοτικού Σχολείου Ελευσίνας, της Cultterra, των Κ.Α.Π.Η. Ελευσίνας, της Orquestra Criativa de Santa Maria da Feira από την Πορτογαλία, η ομάδα της 2023 Ελευσίς, ο συνθέτης – καθηγητής μουσικής Δημήτρης Ανδρώνης και μαθητές του, ο Ελευσίνιος καλλιτέχνης Αιμίλιος Μπάρτζης, και κάτοικοι της Ελευσίνας και της Μαγούλας.
Η τελετή λήξης ολοκληρώθηκε το βράδυ της Κυριακής σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης, με την τελευταία φάση της δράσης Κατάδυση: μια Αναπάντεχη δύση. Το γλυπτό κάτοπτρο έδυσε στον ορίζοντα του ελευσινιακού κόλπου μέχρι που βυθίστηκε οριστικά, μεταφέροντας το μήνυμα στον Κάτω Κόσμο. Ο κύκλος κλείνει. Η Περσεφόνη επιστρέφει στα σκοτεινά ανάκτορα.